Inzet middelen vanuit coalitieakkoord

In het coalitieakkoord 2014-2018 zijn afspraken gemaakt over extra inspanningen ten bate van het Haagse onderwijs. Er zijn hiervoor extra middelen vrijgemaakt voor de jaren 2015 tot en met 2018. In vier gevallen gaat het om structurele middelen, te weten de brede buurtschool, aanpak van taalachterstanden via het onderwijs, de maakeconomie, techniek & mbo en conciërges. Daarnaast zijn er incidentele middelen beschikbaar gesteld voor vier items: voortijdig schoolverlaten, stages, hoger onderwijs en professionalisering. Deze middelen zijn besteed conform het opgestelde beleid en de begroting.

Onderwijsachterstandenbeleid

Onderwijsachterstandenbeleid en Brede buurtschool
De basis voor het Haagse onderwijsbeleid is de Haagse Educatieve Agenda (HEA) 2014-2018. De HEA is de gezamenlijke beleidsagenda van de gemeente, schoolbesturen, welzijns- en kinderopvangorganisaties en andere organisaties in de stad en de regio. De gemeente verleende subsidies en opdrachten voor de activiteiten uit de HEA. Deze zijn uitgevoerd conform de begroting.

Kwaliteit van het onderwijs
Een van de ambities in de HEA is de professionele ontwikkeling in het Haagse onderwijs. De gemeente vindt het belangrijk dat er voldoende bevoegde en bekwame leraren werken in het primair onderwijs. De gemeente biedt daarom een tegemoetkoming in de opleidingskosten (aanvullend op rijksregelingen) in de vorm van de Haagse lerarenbeurs. Doel is het aantal onbevoegde docenten in het voortgezet onderwijs terug te brengen. Het percentage onbevoegde docenten is afgenomen van 7,9% (2014) naar 6,5% (2015). Met name door gebrek aan leerkrachten voor Nederlands, wiskunde, Engels, natuur- / scheikunde is het moeilijk het percentage verder te verlagen. Daarnaast zien we dat het onderwijsveld zelf ook het probleem van de onbevoegde leerkrachten aanpakt.

Conciërges
Conciërges dragen bij aan de veiligheid, het onderhoud en de sfeer op school. De eerste stappen om een regeling te treffen waarbij alle Haagse scholen een conciërge krijgen zijn gezet. Hiervoor is in de programmabegroting 2017-2020 vanaf 2017 structureel € 1 mln. beschikbaar gesteld.

Onderwijs voor nieuwkomers
De instroom van zogenaamde nieuwkomersleerlingen (onder andere statushouders en EU-arbeidsmigranten) is hoger dan voorheen. Als gevolg hiervan zijn in 2016 in het primair onderwijs vier extra nieuwkomersgroepen van start gegaan. De gemeente bekostigt deze groepen aanvullend op de Rijksbijdrage. In het voortgezet onderwijs is de capaciteit uitgebreid met tien nieuwkomersklassen, betaald door het Rijk.

Statushouders
Onderdeel van de Haagse Aanpak (RIS 293919) is de begeleiding naar onderwijs van statushouders. De gemeente zette in 2016 in op voldoende onderwijsaanbod voor deze groep nieuwkomers in Den Haag. Bovendien zetten we schakeltrajecten in om statushouders voor te bereiden op de volgende stap: een opleiding. Voor een toelichting op het totale dossier statushouders 2016 verwijzen we naar programma 14 Wonen en Duurzaamheid.

Ouderbetrokkenheid
Een ambitie in het beleid is ouders actief te betrekken bij de 'schoolloopbaan’ van hun kinderen.

• We organiseerden het kennisevenement Ouderbetrokkenheid voor professionals uit het onderwijs én actieve ouders. Hier is het onderzoeksrapport ‘Naar een wij-cultuur, voortgang ouderbetrokkenheid in Den Haag’ gepresenteerd;
• In 2016 startte de Haagse Ouderraad, een platform waarbij wethouder KIJO in gesprek gaat met (een wisselend forum van) Haagse ouders. In 2016 kwam de Haagse Ouderraad twee maal bijeen.

resultaat Onderwijsachterstanden en Voor- en Vroegschoolse educatie (VVE)                               € 0,5 mln. V / I

Doordat subsidies lager zijn vastgesteld, trad een voordeel op over vorige jaren en viel € 0,3 mln. vrij. Daarnaast laat de rekening een onderbesteding zien van € 0,2 mln. op subsidies voor de decentralisatie uitkering voorschoolse voorziening peuters (Asschergelden). Deze nieuwe uitkering is medio 2016 aangekondigd. De gemeente maakte hiervoor in de tweede helft van 2016 de subsidieregeling kwaliteitsverbetering peuterspeelzalen (RIS295311); niet alle beschikbare middelen voor 2016 zijn aangevraagd.

Stedelijk Onderwijs

Tegengaan voortijdig schoolverlaten (vsv)
Het aantal Haagse jongeren dat zonder een startkwalificatie de school verlaat, daalt. Den Haag wil die dalende lijn vasthouden, en ook in 2016 was verbetering te zien. Het percentage daalde met 0,2% naar 2,95%. In totaal ging het om 1.024 Haagse jongeren (meting 1 oktober 2016).
Tegelijkertijd bestaat er nog voldoende ruimte voor verbeteringen. Dat vraagt om blijvende investeringen in de kwaliteit van het onderwijs, een degelijk beleid op het gebied van aanwezigheid en verzuim en een goede ondersteuning. Uitgangspunt is dat de aanpak van vsv steviger verankerd moet zijn in het primaire werkproces.

Het Regionaal Meld- en Coördinatiepunt (RMC) zorgt voor een sluitende registratie van alle jongeren tussen de 18 en 23 jaar; in Den Haag is die leeftijd, analoog aan de aanpak Jeugdwerkloosheid, zelfs opgetrokken naar 27 jaar. In het kader van de aanpak Jeugdwerkloosheid is de relatie met Werk & Inkomen versterkt, zodat een sluitende en integrale aanpak ontstaat. Om de jongeren te kunnen bereiken en om hen de juiste ondersteuning te kunnen bieden, zoeken we de jongeren op en werken we heel praktisch. Gemeentelijke casemanagers met focus op werk en (het voorkomen van) vroegtijdig schoolverlaten, trekken de wijk in om jongeren één-op-één te spreken.

Een groot deel van de gemeentelijke middelen gebruiken we om samen met het mbo intensieve onderwijstrajecten aan te bieden aan overbelaste jongeren. Voorbeelden zijn Werkmaat, Entree Steward of VOOR H’Eerlijk. In 2016 hebben circa 228 jongeren daar gebruik van gemaakt. Voor jongeren die nog niet ‘klaar’ zijn om terug te keren in het onderwijs zetten we dagbestedings- of vsv-trajecten in, zoals Sleutelen-met-jongeren, Leren Doen of D’Roem. Jongeren krijgen hier de gelegenheid om de draad weer op te pakken. Hiervan maakten 62 jongeren gebruik. Zie voor meer informatie ook RIS 295800, Haagse vsv-maatregelen 2015-2016.

Schoolverzuim
Scholen zijn wettelijk verplicht schoolverzuim tijdig te melden. Belangrijk is dat scholen hun verzuimadministratie op orde hebben. Het aantal verzuimmeldingen is ten opzichte van het vorig schooljaar gedaald met 1% (2014/2015: 8.511, 2015/2016: 8.437). Bij de gemeente kwamen 504 meldingen binnen van luxe verzuim. De cijfers voor het absoluut verzuim, waarbij kinderen niet zijn ingeschreven op een school en dus thuis zitten, zijn gestegen ten opzichte van het voorgaand jaar (2014/2015: 358, 2015/2016: 412). Verder zijn in het afgelopen schooljaar 114 jongeren wegens schoolverzuim aangemeld bij bureau HALT, is in 440 gevallen proces-verbaal opgemaakt. In 5 gevallen zetten we de maatregel van stopzetting kinderbijslag in; deze is 3 keer ook feitelijk uitgevoerd.
Een categorie leerlingen die extra aandacht en ondersteuning nodig heeft, zijn de thuiszitters. Een thuiszitter is een leerling die wel ingeschreven staat op een school en zonder geldige reden of vrijstelling meer dan vier weken verzuimt (hierna: langdurig relatief verzuimers). In het afgelopen schooljaar is de definitie van thuiszitters aangepast. De staatssecretaris heeft ervoor gekozen om de definitie van thuiszitters (de langdurig relatief verzuimers) uit te breiden met de absoluut verzuimers. De oorzaken van het thuiszitten zijn divers. Vaak is er sprake van complexe problematiek en is geen maatwerkoplossing voorhanden. Het gaat bijvoorbeeld om leerlingen die motivatieproblemen of problemen thuis hebben, of niet naar school kunnen na behandeling in de jeugdzorg, de geestelijke gezondheidszorg of een justitiële jeugdinrichting.

Thuiszitterspact
Elke thuiszitter verdient een passende plek. Om deze ambitie een extra impuls te geven, sloten we in juni 2016 het landelijk thuiszitterspact. De gemeenten en samenwerkingsverbanden hebben zich zo gecommitteerd om het aantal thuiszitters omlaag te brengen, zodanig dat in 2020 geen enkel kind langer dan drie maanden thuiszit zonder een passend aanbod van onderwijs en/of zorg.

Schoolmaatschappelijk werk PO/VO en zorg in de VVE
Met de extra middelen uit het coalitieakkoord is het schoolmaatschappelijk werk (SMW) in het primair en voortgezet onderwijs uitgebreid naar SMWplus. De plus staat niet alleen voor meer uren, maar ook voor een bredere taakopvatting. In het schooljaar 2015/2016 hebben alle Haagse vo- en po-scholen een SMWplusser die verbonden is aan een jeugdteam en nauw samenwerkt met een gezinscoach (maatje).
Ook binnen de voor- en vroegschoolse Educatie startten we op bescheiden schaal (in Centrum en Laak) met de uitrol van het schoolmaatschappelijk werk plus. Doel is dat een SMWplusser in combinatie met een jeugdverpleegkundige van JGZ ook hier signalen over peuters snel oppakt en waar nodig doorgeeft naar een gezinscoach of jeugdarts.

Aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt
De eerste Haagse stageprijs is uitgereikt aan een leerling én een bedrijf voor een bijzonder geslaagde stage in het praktijk- of voortgezet speciaal onderwijs. De winnende leerling maakte tijdens zijn stageperiode een bovengemiddelde ontwikkeling door, en het bedrijf deed nét dat beetje meer om zich te onderscheiden voor deze doelgroep.
Met de middelen die hiervoor beschikbaar zijn gesteld, maakten we in 2016 een vliegende start met het meerjarenplan voor innovatie en versterking van mbo-opleidingen in sectoren met economische groeipotentie. Deze gemeentelijke middelen en de grote betrokkenheid van werkgevers maakten cofinanciering mogelijk uit het Regionaal Investeringsfonds mbo.

Hoger en internationaal onderwijs
In de programmabegroting 2017-2020 zijn middelen beschikbaar gesteld voor de ontwikkeling van het ‘student centre’: € 1 mln. voor 2017 en € 1 mln. voor 2018. Deze bedragen komen grotendeels uit het Fonds Economische Structuurversterking. Naast de komst van TU Delft naar Den Haag en de uitbreiding van Universiteit Leiden, startte het T.M.C. Asser Instituut in 2016 met een programma van onderzoek- en onderwijsactiviteiten. Het instituut heeft de ambitie om zo het vertrouwen in en het aanzien van internationale (Europese) juridische verbanden te versterken. Dat is de basis om samen te werken aan wereldwijde juridische uitdagingen. Mogelijk leidt dit initiatief in de toekomst tot de oprichting van een graduate school.

Toelichting financieel resultaat Activiteiten en projecten Stedelijk Onderwijsbeleid      € 2,4  mln. V / I

Dit voordeel is opgebouwd uit verschillende onderdelen binnen onderwijs. Een deel ervan (€ 1,4 mln.) heeft te maken met de meevallende bouwkosten bij afgeronde projecten van het programma onderwijshuisvesting. Een ander deel komt voor rekening van diverse kleine verschillen op overige goederen en diensten en subsidies (€ 0,5 mln.). Daarnaast was het gemeentelijk risico voor leegstand van schoolgebouwen € 0,3 mln. lager dan voorzien. Tevens is er een voordeel van € 0,2 mln. door een niet begrote bijdrage voor jeugdwerkloosheid van de dienst SZW.

Volwasseneneducatie

Per 1 januari 2016 is de volwasseneneducatie geregionaliseerd. Deze transitie is geruisloos verlopen.

Leerlingenvervoer

Voor de jaren 2014-2017 is het leerlingenvervoer aanbesteed tegen een scherpe prijs. Met ingang van het schooljaar 2015-2016 organiseert de gemeente zelf het leerlingenvervoer en het beheer van de contracten. Deze veranderingen leidden incidenteel tot forse besparingen op de kosten van het leerlingenvervoer. Ondanks de stijging van het aantal leerlingen dat gebruik maakt van het leerlingenvervoer (13% in 2016) zijn de kosten van het aangepast vervoer nog verder gedaald.
In 2016 is een tweesporenbeleid ingezet; aan de ene kant hebben de gemeente(n) en vervoerder een traject ingezet om de kwaliteit te verbeteren, tegelijkertijd is onderzocht of een verlenging van de huidige overeenkomst tegen de huidige prijs wenselijk is. In december 2016 is besloten een aanbesteding uit te schrijven voor het leerlingenvervoer met ingang van het schooljaar 2017-2018. Bij een marktconforme prijs zullen de kosten aanzienlijk hoger uitvallen dan bij de vorige aanbesteding.
In 2016 zetten we financiële prikkels (bonus en malus) in om de kwaliteit van het leerlingenvervoer te verbeteren. Doelen waren minder klachten van ouders en het beschikbaar komen van de gevraagde managementinformatie. De bonus-malusregeling leidde niet tot voldoende verbetering. Hierdoor zijn we niet tot uitkering van de bonussen overgegaan en is er een onderbesteding van € 0,5 mln. in 2016.

Toelichting financieel resultaat leerlingenvervoer € 0,7 mln. V I/S
De afspraken voor verbetering van het leerlingenvervoer zijn niet gerealiseerd. De kosten vielen daardoor lager uit (€ 0,5 mln.). Bij de nieuwe aanbesteding moet blijken of dit voordeel incidenteel of structureel is. Daarnaast is er een structureel voordeel van € 0,2 mln. vanwege lagere kosten van het leerlingenvervoer als gevolg van de vorige aanbesteding over de jaren 2014-2017.

Onderwijshuisvesting

In 2016 zijn vijf nieuwe schoolgebouwen opgeleverd, te weten: Maris Kijkduin aan de Landréstraat, de Ds. W.E. den Hertogschool aan de Luxemburgstraat, de Dr. J.A. Gerth van Wijkschool aan de Withuysstraat, de Cor Emous VSO-afdeling en de Piramide VSO-afdeling aan de Steenwijklaan.
In 2016 is voor acht scholen gestart met uitbreiding of vervangende nieuwbouw: De Witte Vogel en de Piramide (SO-afdeling) aan de Melis Stokelaan, de BBS+Morgenstond met Krullevaar en Haagse Beek aan de Bentelostraat, de M.M. Boldinghschool met de Populier MAVO aan het Verhulstplein, De Vliegerschool aan de Frits Diepenlaan en Het Volle Leven aan de Rijslag.

In november 2015 nam de raad een motie aan om te onderzoeken of het wenselijk en mogelijk is om de verordening voorzieningen huisvesting onderwijs aan te passen op het punt van renovaties van schoolgebouwen. Met het collegebesluit van 20 december 2016 is de raad geïnformeerd over dit onderzoek. Afhankelijk van hiermee verband houdende wetsvoorstellen in 2017 komt het college met een voorstel tot aanpassing van de verordening.

Toelichting financieel resultaat Onderwijshuisvesting € 0,7 mln. V / I
In de begroting van 2016 waren onder Onderwijshuisvesting abusievelijk de huren meegenomen van de panden Bezuidenhoutseweg (€ 0,5 mln.) en Monsterseweg (€ 0,2 mln.) voor het gehele jaar, terwijl deze panden al begin 2016 waren afgestoten.

Reserve duurzame huisvesting
De schoolbesturen hebben tot 2020 tijd om einddeclaraties in te dienen. In 2016 dienden scholen voor een bedrag van € 0,56 mln. meer declaraties in voor de asbestregeling. Daarmee is de onttrekking aan de reserve hoger dan in de begroting is geraamd.

De uitgaven voor de investeringen in uitbreidings- en nieuwbouwprojecten in 2016 bedroegen € 30,5 mln. Dat is € 7,8 mln. lager dan de begroting. De volgende projecten zijn onder andere vertraagd: Segbroek College, College Edith Stein, Christelijk College de Populier en Primaryschool Kijkduin. De investeringsbudgetten voor deze projecten worden naar verwachting in de komende jaren uitgegeven. In 2015 was de realisatie € 5,1 mln. hoger dan de begroting (realisatie € 45,2 mln. versus begroting € 40,1 mln.).

Specifieke uitkering Regionale Meld- en Coördinatiecentra voortijdig schoolverlaten (SU/RMC)

De gemeente Den Haag is contactgemeente voor deze specifieke uitkering (SU/RMC). Er zijn echter geen extra uitgaven voor de regio geweest, want de regiogemeenten hebben geen extra plannen ingediend. Hierdoor ontstaat in 2016 een onderbesteding van € 0,6 mln. De regio kan deze de komende jaren gebruiken in de plannen om voortijdig school verlaten (VSV) tegen te gaan.

Specifieke uitkering onderwijsachterstanden

Er is een budgetneutraal resultaat (baten en lasten) van € 1,3 mln. (vrijval oude jaren) vanwege lagere vaststellingen. Deze middelen zijn voor 2017 beschikbaar