Re-integratie en participatievoorzieningen

Aanvalsplan Den Haag maakt werk!
Met het aanvalsplan 'Den Haag maakt werk!’ formuleerde het college de ambitie om jaarlijks 4.250 Hagenaars aan een baan te helpen, van wie 1.250 jongeren aan een baan of een opleiding. Daarmee zorgen we ervoor dat in de periode 2015 t/m 2018 17.000 mensen uit de bijstand aan het werk gaan. In de hele collegeperiode gaat het om in totaal 5.000 jongeren, van wie 4.000 uit de bijstand.
Om dat te bereiken, hebben we onder meer de wijkbanenplannen (RIS 286870 en RIS 294376), extra inzet op werkloosheid onder ouderen (RIS286875), een sluitende aanpak voor jongeren (RIS281392), intensivering van social return, het realiseren van beschut werk en de banenafspraken. 'Den Haag maakt werk!' kent voor de periode 2015 – 2018 een aantal specifieke doelstellingen:

• 1.600 banen in het kader van het sociaal akkoord (garantiebanen, banenafspraak)
• 200 banen beschut werk bij de Haeghe Groep
• 1.000 plaatsingen social return op werk
• 200 plaatsen op Beroeps Begeleidende Leerweg (BBL)

De doelstelling tot en met 2018 is dat 200 Hagenaars een plaats krijgen in de Beroeps Begeleidende Leerweg (BBL, een combinatie van werken en leren). Tot en met 2016 is dat gelukt met 131 mensen. In 2016 is de nieuwe aanpak voor leerwerktrajecten voor jongeren tot 27 jaar aangekondigd in de raad: de zogeheten werk-ontwikkeltrajecten voor jongeren (RIS296108). De gemeente wil sociaal ondernemerschap bevorderen en beter benutten in Den Haag, daarom startten we met het actieprogramma Sociaal Ondernemerschap (RIS295793).

Tot nu toe boekten we goede resultaten en ook in 2016 werpt het aanvalsplan zijn vruchten af. Toch blijft de werkloosheid een belangrijk aandachtspunt, onder meer vanwege de instroom uit de WW, de groeiende beroepsbevolking en het tekort aan banen aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Met de extra impuls voor werkgelegenheid willen we de werkloosheid aan de onderkant van de arbeidsmarkt terugdringen naar een aanvaardbaar niveau. Zo maken we Den Haag bestendig voor de toekomst. De raad is hierover geïnformeerd via RIS294630 en RIS294748.

Uitstroom in 2016 waaronder gerichte aanpak jeugdwerkloosheid
Afgelopen jaar begeleidde de gemeente 5.838 mensen naar school of werk, dan wel werd hun uitkering beëindigd na inzet van een re-integratietraject. Een groot deel van dit resultaat bereikten we door re-integratie-instrumenten in te zetten. De gemeente begeleidde 3.709 personen naar werk of school; van nog eens 882 personen is de uitkering na inzet van een re-integratie-instrument beëindigd om andere redenen. Via de sluitende aanpak jongeren hielpen we 402 Hagenaars, die daardoor geen beroep hoeven te doen op de bijstand. Tot slot vonden nog eens 845 mensen een baan op eigen kracht. Via het wijkbanenplan bereiken we een toenemend aantal jongeren dat (nog) geen uitkering had, helpen we hen aan het werk of begeleiden hen terug naar school.

Ook de gerichte aanpak voor specifieke groepen wierp zijn vruchten af, vaak in samenwerking met partners (werkgevers, uitzendorganisaties, onderwijs). In 2016 kreeg ook de aanpak van de jeugdwerkloosheid in de wijken meer vorm. Via deze weg hielp de gemeente 2.061 jongeren aan werk of een opleiding. Op diverse plaatsen in de stad openden we Servicepunten Arbeid (SPA): laagdrempelige voorzieningen om jongeren in de wijken vroegtijdig aan een baan of opleiding te helpen. Ook was er speciale aandacht voor ouderen. Bij de bereikte resultaten speelden natuurlijk ook de aantrekkende economie en de betere arbeidsmarkt een rol. Periodiek informeren we de raad over de resultaten van het aanvalsplan (RIS295673).

Banenafspraak
Het college heeft als doel om deze beleidsperiode 1.600 banen te creëren voor mensen met een arbeidsbeperking (Sociaal Akkoord). Binnen onze mogelijkheden doen we het maximaal haalbare om dit aantal te realiseren. De voortgang van de banenafspraak verloopt echter stroef, ook landelijk. Tot en met 2016 zijn 135 plaatsingen gerealiseerd. Door de invoering van de praktijkroute in 2017 vervalt de formele goedkeuring door UWV. Vanaf dat moment tellen alle arbeidsbeperkten die minder dan 100 procent van het wettelijk minimumloon verdienen, en daarom loonkostensubsidie krijgen, ook mee voor de banenafspraak. Daarnaast zullen ook de nieuwe STiP banen (zie hieronder) bijdragen aan het realiseren van onze doelen.

STiP banen
Gezien het stijgende aantal mensen in de bijstand heeft het college besloten om extra maatregelen te nemen. Eind 2016 startten we met het traject om 1.000 langdurig werklozen met een bijstandsuitkering in 2017 te helpen aan een STiP-baan (tijdelijk betaald werk voor drie jaar, RIS 294630). Deze banen zijn mogelijk gemaakt door gebruik te maken van de ruimte in de begroting en de extra middelen die beschikbaar zijn gesteld in de begroting 2017-2020.

Sociale Werkvoorziening
De effecten van de Participatiewet worden voor de Haeghe Groep steeds sterker voelbaar. Sinds de invoering in 2015 zijn in totaal 212 FTE SW-collega’s uitgestroomd, waarvan 81 FTE in 2016. De instroom van beschut werk komt op gang en vangt de uitstroom niet volledig op; ultimo 2016 zijn 70 plekken gerealiseerd. Ondanks de lagere bezetting heeft de Haeghe groep in 2016 een omzetstijging gerealiseerd. Het omzetniveau van de begroting is echter, mede door achterblijvende inbesteding, niet gehaald. De ontvangen compensatie van het Rijk voor cao stijgingen heeft mede geleid tot een positief resultaat.

Social return
Het college verwacht in de collegeperiode 2.400 plekken te realiseren door afspraken te maken met werkgevers over inzet van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Hiervan zijn 1.000 plekken feitelijke banen; de overige plaatsingen zijn stages en dergelijke voor leerlingen en studenten. In 2016 zijn circa 900 zogenaamde Social Return plaatsingen gerealiseerd. De gemeente registreert deze plaatsingen achteraf op basis van informatie van werkgevers. Dit betekent dat het aantal plaatsingen over 2016 nog kan oplopen. De raad is geïnformeerd over de inzet en het gebruik van het instrument Social Return (RIS 294616).

Samenwerking in de regio
In 2016 gaven we de samenwerking in de arbeidsmarktregio Haaglanden verder vorm met de regionale werkgeversbenadering. Er is onder meer een ambassadeursnetwerk gerealiseerd van betrokken ondernemers, er zijn prestatieafspraken gemaakt om in gemeenschappelijke sectoren meer mensen aan werk te helpen en gebruik te maken van elkaars contacten en deskundigheid. Ook zijn afspraken gemaakt over een afgestemde benadering van werkgevers met inzet van dezelfde instrumenten, waardoor werkgevers door alle gemeenten gelijk worden ondersteund.

Investeren in mensen
De gemeente legde in 2016 het accent op het begeleiden van Hagenaars naar een betaalde baan. Aan hen voor wie betaald werk (nog) geen optie is, vraagt het college om een inspanning te leveren door vrijwilligerswerk of mantelzorg. Daarmee leveren mensen een nuttige bijdrage aan onze samenleving, en ook voorkomt het dat mensen in sociaal isolement raken. Tot en met 2016 deden 7.500 uitkeringsgerechtigden vrijwilligerswerk of ander maatschappelijk nuttig werk (RIS295673). Een zeer beperkte groep uitkeringsgerechtigden was afgelopen jaar niet bereid om vrijwilligerswerk te zoeken. Aan hen legde de gemeente werkzaamheden op in het kader van de tegenprestatie.

Toelichting financieel resultaat Re-integratie en Participatievoorzieningen    € 0,5 mln. V/I

Op het product re-integratie en participatievoorzieningen is in 2016 per saldo € 0,5 mln. minder besteed dan begroot.
Werkgelegenheidsprojecten, Participatie en Gesubsidieerde Arbeid € 3,5 mln. V/I

• Werkgelegenheidsprojecten                   € 0,4 mln. V/I
  Er zijn minder kosten gemaakt, in het bijzonder omdat er minder vraag is naar het instrument werkcheques. Deze onderbesteding is incidenteel. De ontstane ruimte in de begroting 2017-2010 is benut om STiP-banen financieel mogelijk te maken.
• ESF                           € 0,2 mln. N/I
  De gemeente bewaakte dit jaar actief de afhandeling van ESF-subsidies. Zo kon dit jaar € 0,2 mln extra worden gedeclareerd.
• Participatie                           € 2,1 mln. V/I
  De onderbesteding op participatie van € 2,1 mln. wordt veroorzaakt door drie elementen. Het budget voor statushouders is niet volledig benut omdat de instroom van statushouders is vertraagd. De inzet van middelen en personeel verschuift hierdoor deels naar 2017 (€ 0,6 mln. voordeel). Dit voordeel komt ten goede aan het dienstresultaat en wordt volgens de financiële spelregels toegevoegd aan de reserve Statushouders. Verder is het project Jongeren & Participatie later gestart omdat eerst onderzoek is gedaan naar de doelgroep. Zo kan het project optimaal en doelgericht worden ingericht (€ 0,5 mln. voordeel). Daarnaast startte de gemeente in 2016 met het doorlichten van het participatieproces, met als doel om een deel van de capaciteit effectiever in te kunnen zetten op toeleiding van Hagenaars naar werk. De uitkomsten van deze doorlichting zijn de basis voor 2017, een jaar waarin we vooral meer kansen willen bieden aan uitkeringsgerechtigden met een overbrugbare afstand tot de arbeidsmarkt. Hierdoor is € 1,1 mln. niet besteed.
• Apparaat                            € 1,2 mln. V/I
  De gemeente heeft de bezuiniging voor 2017 en verder op het uitvoerend en ondersteunend apparaat versneld ingevuld. Hierdoor is in 2016 € 1,2 mln. minder uitgegeven. Deze onderbesteding onstaat omdat de formatie nu al wordt teruggebracht, vooruitlopend op financiële taakstellingen die al in de begroting zijn verwerkt.
  

Onttrekkingen Reserves € 3,0 mln. N/I
De hiervoor beschreven financiële meevallers maakten het mogelijk om minder geld te onttrekken aan de reserves ‘Werkgelegenheid in het bijzonder afbouw van ID en WIW banen’ en de ‘Bestemmingsreserve Jeugdwerkloosheid Haaglanden’ dan oorspronkelijk begroot. Bij het halfjaarbericht was deze meevaller voorzien. Deze ruimte in de reserve werkgelegenheid zetten we voor meerdere jaren in voor het scheppen van STiP-banen (RIS 295865 Subsidieregeling Stip banen Den Haag 2017).

Bijstandsverlening en inkomensvoorzieningen

Eind 2016 verstrekte de gemeente in totaal 27.081 bijstandsuitkeringen, inclusief de uitkeringen aan gevestigde zelfstandigen. In 2016 is er weer een tekort op de BUIG-resultaten, waaronder vallen de Rijksbijdrage voor uitkeringen in het kader van de Participatiewet (bijstandsuitkering levensonderhoud en loonkostensubsidies), drie kleine regelingen (de IOAW, de IOAZ en de beginnende zelfstandige ondernemers) en de daadwerkelijke Haagse uitkeringslasten. In het halfjaarbericht staat dat het tekort BUIG in 2016 € 49 mln. zal zijn. De gemeente zou voor € 19 mln. een beroep kunnen doen op de landelijke vangnetregeling. Voor de resterende € 30 mln. is € 24,6 mln. beschikbaar gesteld. Voor de laatste € 5,4 mln. van het tekort is een bedrag opgenomen in het risico-cumulatiemodel. Het uiteindelijke tekort is uitgekomen op € 48,2 mln. Hiervan was dus al 24,6 mln. gedekt. Van de resterende € 23,6 mln. zal het Rijk naar verwachting na 2016 € 17,4 mln. compenseren via de vangnetregeling. De ontvangst van de bijdrage uit de vangnetregeling wordt in 2017 in de begroting opgenomen. Als de € 17,4 mln. in 2017 wordt ontvangen blijft het beroep van het tekort op bijstandsverleningen op de algemene reserve per saldo beperkt tot € 6,2 mln.

Vangnetregeling BUIG
Gelet op het resultaat is het vrijwel zeker dat de gemeente Den Haag beroep kan doen op de vangnetregeling BUIG. Deze regeling biedt gemeenten compensatie voor grote tekorten.
Deze vangnetregeling kent in 2016 een eigen risico van circa € 18,0 mln. Deze hebben we al opgenomen in het resultaat. De gemeente zal voor € 17,4 mln. een aanvraag doen voor de vangnetregeling. Eenmaal toegekend door het ministerie van SZW vloeit deze uitkering terug in de algemene reserve.

Verandering sociale zekerheid
In 2016 trof het Rijk een aantal maatregelen om de regelgeving en uitvoering van sociale zekerheid en Participatiewet te stroomlijnen. Zo is de Fraudewet aangepast op basis van jurisprudentie. De raad is hierover geïnformeerd en stemde in met de gevolgen en de wijzigingen in de verordening (RIS295785).

Fraude en handhaving
De gemeente heeft het fraudebeleid in 2016 voortgezet. Jaarlijks informeren we de raad uitvoerig over de fraudeaanpak (RIS294172). In het tweede kwartaal van 2017 zullen we de raad informeren over de aanpak van fraude in 2016. Het aantal onderzoeken naar schending van de inlichtingenplicht steeg in 2016 met 33 procent ten opzichte van het jaar daarvoor, tot een totaal van 3.360.

In 2016 legde de gemeente 2.156 maatregelen op: een stijging van 100 procent vergeleken met 2015. Dat bespaarde de gemeente in totaal € 590.456 aan uitkeringslasten.

Toelichting financieel resultaat bijstandsverlening en inkomensvoorziening    € 23,6 mln. N

Het tekort is uitgekomen op € 48,2 miljoen. Hiervan was € 24,6 mln. al gedekt. Het de resterende tekort van € 23,6 mln. wordt ten laste van de algemene reserve gebracht. In 2017 staat hier naar verwachting in 2017 na 2016 € 17,4 mln. worden gecompenseerd door de vangnetregeling van het Rijk.

Bijstandsuitkeringen € 21 mln. N/S
In 2016 is in de gemeente Den Haag het aantal uitkeringen minder gestegen (3,2 procent) dan verwacht was bij het opstellen van de begroting 2016 (7,6 procent). Ondanks de lagere groei van het aantal uitkeringen is er een tekort van € 22,4 mln. Ook is het verstrekken van loonkostensubsidies voor arbeidsbeperkten voortgezet; hierbij is € 1,4 mln. minder uitgegeven dan begroot. Daarmee komt het nadeel op de bijstandsuitkeringen uit op € 21 mln.

Overige baten: € 3,7 mln. N/I
Omdat de gemeente de afgelopen jaren steeds een voordeel op de voorziening dubieuze debiteuren haalde, is bij het opstellen van de begroting 2016 de post Baten uit vorderingen op € 17,2 mln. geraamd. Daarbij is rekening gehouden met een mogelijk voordeel van € 3,7 mln. voordeel voorziening dubieuze debiteuren. Begin 2016 is de voorziening geoptimaliseeerd, en de begroting is niet aangepast; hierdoor is een nadeel van € 3,7 mln. ontstaan. Bij het halfjaarbericht was de prognose al aangepast en het risico op een nadeel benoemd.

Rijksbijdrage € 1,1 mln. V/I
De definitieve vaststelling van de gebundelde uitkering inkomensvoorzieningen is € 1,1 mln. hoger dan begroot. Eind september heeft het Rijk het macrobudget hoger vastgesteld. Daardoor is ook het budget voor Den Haag hoger.

Gemeentelijk minimabeleid en armoedevoorzieningen

De gemeente biedt Haagse minima een sociaal en solide vangnet. De armoedevoorzieningen stellen minima in staat deel te nemen aan de maatschappij. Dit college heeft een armoedebeleid dat mensen activeert waar het kan en hen beschermt waar het moet. De gemeente wil het minimabeleid een plek geven in sociale wijkzorgteams, voorlichting geven in buurthuizen of scholen, en samenwerken met maatschappelijke organisaties. Zo kunnen we gericht ondersteuning bieden aan de burger. De procedure om voorzieningen voor de minima aan te vragen is zo eenvoudig mogelijk, om zo de drempel weg te nemen. Ons doel is dat we zoveel mogelijk Hagenaars binnen de doelgroep bereiken.
Minima moeten de weg naar de voorzieningen kunnen vinden. We hebben daarom een tour gemaakt langs de Haagse wijken, om zo het bereik onder de doelgroep te vergroten. Veel van de armoedevoorzieningen zijn gekoppeld aan de Ooievaarspas, een veel gebruikte voorziening. Volgens de Armoedemonitor 2016 maakt 98 procent van alle Haagse minima gebruik van een of meer armoedevoorzieningen. Landelijk gezien is het bereik van Den Haag hoger dan in andere steden. Per voorziening is er verschil in het gebruik en hebben we minima actief gewezen op de mogelijkheden.

Aandacht voor doelgroepen
We hebben het gemeentelijk armoedebeleid verbeterd op grond van onderzoeken en adviezen. Zo kunnen we prioriteit geven aan de meest kwetsbare groepen zoals kinderen, chronisch zieken en ouderen met een laag inkomen.

Kinderen
Kinderen moeten in onze stad volop kunnen meedoen. In Den Haag leven duizenden kinderen in een minimahuishouden. Daarom heeft Den Haag ook voor hen een stevig pakket, dat voor een groot deel is gekoppeld aan de Ooievaarspas. Hieronder staan de belangrijkste zaken die in 2016 zijn gerealiseerd:

• Via de Stichting Leergeld ontvingen 19.000 leerlingen met een Ooievaarspas de schoolspullenpas. Hiermee kunnen kinderen noodzakelijke spullen aanschaffen. Daarnaast verstrekte Leergeld 1.500 computers en 1.200 fietsen aan schoolgaande leerlingen.
• Kinderen kunnen deelnemen aan sport- en cultuuractiviteiten: 11.113 kinderen met een Ooievaarspas hebben afgelopen seizoen gesport en 14.617 hebben deelgenomen aan culturele activiteiten. De attributen die ze daarvoor nodig hebben, zoals sportkleding of muziekinstrumenten, worden verstrekt via Leergeld. Bovendien kunnen kinderen met de pas hun zwemdiploma halen.
• Tot slot kunnen leerlingen met hun pas de Tegemoetkoming ouderbijdrage op scholen verzilveren. Voor elke leerling die zijn Ooievaarspas laat scannen, ontvingen de basisscholen € 50 en scholen voor voortgezet onderwijs € 125. Daarmee is de vrijwillige ouderbijdrage betaald.

Chronisch zieken en ouderen met een laag inkomen
De gemeente verstrekte de tegemoetkoming voor chronisch zieken en gehandicapten aan 16.300 Hagenaars. Deze tegemoetkoming bedroeg € 125.
De collectieve, aanvullende zorgverzekering voor minima is toegankelijk voor minima tot 150 procent van het Wettelijk sociaal minimum (Wsm). De gemeente heeft ook chronisch zieken die de bovengenoemde tegemoetkoming ontvangen uitgenodigd om deel te nemen.
De ouderen zijn een belangrijke doelgroep van het Haagse armoedebeleid, omdat zij niet meer in staat zijn om hun financiële positie te verbeteren. Het gratis openbaar vervoer is populair onder de doelgroep. Daarnaast is de pedicure voor ouderen naar tevredenheid opgenomen in de Ooievaarspas. In totaal 1.520 ouderen hebben met succes een tabletcursus gevolgd.

Werkende armen en zelfstandigen
Een groot deel van de huishoudens tot 130 procent van het Wsm heeft gewoon een baan. De helft van deze groep verdient zijn inkomen met werk in loondienst of als zelfstandige en slechts 43 procent leeft van een uitkering. De resterende 7 procent verrekent bijverdiensten op de uitkering. Het bereik van het armoedebeleid is mede zo hoog omdat Den Haag er steeds beter in slaagt om deze groep te bedienen.

Ooievaarspas
Bijna 98.000 Hagenaars hebben een Ooievaarspas. De Ooievaarspas maakte het voor Haagse minima mogelijk actief mee te blijven doen in de maatschappij. Bij elke doelgroep is de Ooievaarspas belangrijk in het toegankelijk maken van de minimavoorzieningen van de gemeente.

Bijzondere bijstand
De bijzondere bijstand biedt maatwerk voor Haagse burgers die te maken krijgen met onvoorziene bijzondere kosten. De gemeente verstrekt bijzondere bijstand naar draagkracht, ook aan Haagse burgers die geen bijstandsuitkering ontvangen zoals werkende armen. Belangrijkste categorieën kosten waar de gemeente deze bijstand verstrekt, zijn woninginrichting, kosten bewindvoering, schoolkosten (via Stichting Leergeld) en de individuele inkomenstoeslag.

Bijzondere bijstand voor woninginrichting kende al een terugbetalingsregeling. De Gemeentelijke Kredietbank faciliteert deze per 1 juli 2016. Daarnaast scherpte de gemeente het beleid voor beschermingsbewind aan omdat de kosten jaarlijks fors toenamen. Nu houden we onder andere meer rekening met het vermogen van de aanvrager, financiële draagkracht en met alternatieve oplossingen. Een bijdrage voor beschermingsbewind wordt op basis van uitspraken van de rechtbank per jaar toegekend. Volgend jaar wordt het effect van de maatregelen duidelijk. Bij het indienen van de armoedebrief 2016 (RIS 289284) hebben we de individuele inkomenstoeslag voor gezinnen met kinderen per 1 januari 2016 verhoogd met € 200.

Statushouders
Vanwege de verhoogde instroom van vluchtelingen is de begroting voor 2016 met 1,7 mln. verhoogd voor armoede-en schulden beleid en re-integratie en participatie. De hiervoor gemaakte kosten in 2016 ad 1,1 mln. hangen samen met de activiteiten die onderdeel uitmaken van de Haagse Aanpak (RIS293919). Het verschil ad € 0,6 mln. valt in het resultaat en is vervolgens toegevoegd aan de reserve Statushouders. Een toelichting op het totale dossier statushouders 2016 staat in programma 14.

Schuldhulpverlening
In september 2016 stelde de raad het beleidsplan schuldhulpverlening 2016-2019 vast. De gemeente wil daarmee iedere Haagse burger perspectief bieden op toekomst die vrij is van zorgen over schuld. De groep burgers met schulden groeit. We houden deze groep alleen binnenboord als we de krachten bundelen, onze aanpak te intensiveren én innovatieve wegen inslaan.

Schuldhulpverlening kent verschillende pijlers: het voorkomen en tijdig signaleren van schulden (preventie, vroeg signaleren en nazorg), het in evenwicht brengen en houden van inkomsten en uitgaven (stabilisatie) en het duurzaam oplossen van schulden (schuld regelen). Daarnaast hebben wij bijzondere aandacht voor jongeren en voor innovatie in de schuldhulpverlening. Dit vraagt om goed gekwalificeerd personeel. Zo kunnen we de dienstverlening van de gemeente goed laten aansluiten bij de vraag van de Haagse burgers.

Preventie
Preventie is een belangrijk onderdeel van de integrale schuldhulpverlening. Schulden kunnen immers een opmaat zijn naar armoede, langdurige werkloosheid en gezondheidsrisico’s. In de samenwerking met andere onderdelen van de gemeente onderdelen geven we aandacht aan de financiële balans in het huishoudboekje van de burger.

De gemeente heeft verschillende gratis administratie- en budgetteringscursussen voor Haagse burgers. Ook zijn er trainingen voor professionals en vrijwilligers. In 2016 volgden meer dan 4.300 mensen een cursus of training. Hiervan was ongeveer een kwart professional of vrijwilliger; dit is een verdubbeling ten opzichte van vorig jaar. Daarnaast besteden we aandacht aan preventie van schulden onder jongeren door activiteiten op scholen.

Niet iedereen kan leren zijn zelf administratie te ordenen en financiën bij te houden, bijvoorbeeld door laaggeletterdheid of een lichte verstandelijke beperking. Die Hagenaars krijgen ondersteuning zoals het doorbetalen van vaste lasten, budgetbeheer, budgetondersteuning of beschermingsbewind. In 2016 ontvingen ruim 14.000 mensen zo’n vorm van ondersteuning.
De gemeente biedt hulp met sociaaljuridische dienstverlening, zoals individueel administratie sorteren. Ook zijn er verschillende spreekuren (belastingen, inkomen en uitgaven, beslag en overig). In 2016 maakten 6.391 mensen hiervan gebruik.
Curatieve schuldhulpverlening
Om de schuldhulpverlening breder toegankelijk te maken, is in het eerste kwartaal van 2016 het proces aangepast. De groepsworkshop is vervangen door een individueel gesprek. In oktober startten we met de pilot Inloopspreekuren. Hier beoordeelt een medewerker in een half uur wat de hulpvraag is. Zo worden mensen nog sneller geholpen. Daarom gaan we hiermee door.

Het aantal burgers dat zich rechtstreeks bij de gemeente meldde met een hulpverzoek vanwege schulden was 2.684 (in 2015: 2.772). Daarnaast ontvingen we ook via andere kanalen hulpvragen. Via de woningcorporaties kregen we in totaal ruim 1.200 meldingen (in 2015: 1.100); via hulpverleningsinstellingen zoals de Kessler Stichting, het Leger des Heils en de Stichting Limor waren dat er nog eens 390.

Wanneer sprake is van problematische schulden, maken we desgewenst een vervolgafspraak. Het aantal Hagenaars dat op deze manier individuele ondersteuning kreeg, bedroeg dit jaar 3.300. Dat is een grote stijging; in 2015 waren het nog ruim 1.000.
Een volgende stap is kijken of mensen met schuldproblemen hun financiële situatie kunnen stabiliseren. De gemeente ondersteunt Hagenaars actief door het huishoudboekje op orde te brengen en verdere hulpverleningsvragen helder te krijgen. In 2016 zijn ruim 2.100 mensen toegelaten tot stabilisatie (in 2015: ruim 1.300). Ten slotte zijn er 1.200 burgers aangemeld voor het product schuldregeling (in 2015: 1.150).

Samenwerking en innovatie
De gemeente sloot zich in oktober 2016 aan bij het Startpunt Geldzaken van het Nibud. Iedere Hagenaar kan online gebruik maken van verschillende geldplannen en zo handige financiële tips krijgen. Ook voor hulpverleners en ondersteuners in de stad zijn de geldplannen van het Nibud een goed instrument.

Om schuldproblemen vroeg te kunnen signaleren, is samenwerking met partners buiten de gemeente onontbeerlijk. Afgelopen jaar intensiveerden we de samenwerking met de woningcorporaties Haag Wonen, Staedion en Vestia. Zij wachten nu niet meer met het aanmelden van huurders met schulden bij de gemeente tot het moment dat er een gerechtelijk vonnis tot huisuitzetting ligt; ze doen dat nu al op het moment van dagvaarden. In 2016 deden de corporaties ruim 1.200 curatieve meldingen (2015: 1.100). Bovendien startte eind 2016 een proef waarin corporaties en gemeente al bij twee maanden huurachterstand actief contact zoeken met de huurder en ondersteuning aanbieden op het gebied van financiële dienstverlening.

In juli 2016 vond de lancering plaats van het Schuldenlab070. Belangrijke onderdelen zijn de pilot Jongeren Perspectief Fonds (JPF), het Sociaal Hospitaal en het experiment Sneller schulden regelen. Hier worden met de meest voorkomende schuldeisers afspraken gemaakt om collectieve schuldregelingen te treffen.

Toelichting financieel resultaat Gemeentelijke armoede- en schuldenbeleid      € 0,1 mln. V

Baten € 0,7 mln. V/ I
De baten zijn € 0,7 mln. hoger dan begroot door meer inkomsten uit verhaal sociale uitkeringen
(€ 0,3 mln.), niet-begrote rente-inkomsten op bijzondere bijstand (€ 0,2 mln.) en overige inkomsten
(€ 0,2 mln.).

Bijzondere bijstand lasten - beschermingsbewind € 2,2 mln. N/S
In 2016 kregen 3.400 burgers beschermingsbewind toegewezen door de kantonrechter. Dit zijn 1.250 meer toewijzingen dan in 2015, met als gevolg € 2,2 mln. hogere kosten.

Bijzondere bijstand lasten - individuele inkomenstoeslag € 1,1 mln. N/S
In 2016 deden 19.100 Hagenaars een beroep op individuele inkomensondersteuning. Dit betekent een toename van 2.700 aanvragen ten opzichte van 2015. Hierdoor is de begroting met € 1,1 mln. overschreden; hiervan bestaat bijna € 0,3 mln. uit het verhoogde bedrag voor gezinnen.
Bijzondere bijstand overige regelingen € 0,3 mln. N/S
Doordat we meer Hagenaars bereiken met onze armoedevoorzieningen, zien we ook een verhoging op overige bijzondere bijstandsregelingen.

Ooievaarspas € 0,8 mln. N/S
Het hoge bereik van de Ooievaarspas binnen de Haagse minimahuishoudens zien we terug in de kosten voor voorzieningen die zijn gekoppeld aan de Ooievaarspas. We zien vooral meer gebruik van sportvoorzieningen zoals zwemmen, balsporten en zelfverdediging ( € 0,5 mln.) en van kunst en cultuur (€ 0,1mln.). Daarnaast doen Hagenaars meer een beroep op de tegemoetkoming ouderbijdrage voor de kinderen op de basis- en middelbare school (€ 0,2 mln.).

Regeling chronisch zieken € 0,5 mln. V/I
€ 0,4 mln. V/S
De begroting 2016 was gebaseerd op die van 2015. In 2015 was de bijdrage eenmalig € 25 hoger; in 2016 is deze weer vastgesteld op € 125 (€ 0,5 mln.V/I). Bij de begroting is uitgegaan van 20.000 aanmeldingen; uiteindelijk waren het 16.400 (€ 0,4 mln. V/S).

Overige armoede regelingen € 0,2 mln. V/I
Op de regeling op de lijkbezorging en de individuele studietoeslag is er een voordelig resultaat van
€ 0,2 mln.

Curatieve en preventieve schuldhulpverlening € 2,0 mln. V/I
Het is moeilijk om kwalitatief goed personeel te vinden voor vacatures in de schuldhulpverlening. Daarom startten we in 2016 een traject met externe partijen, die met een bijdrage van de gemeente trainees opleiden in dit vak. Dit traject startte later in het jaar en ook zijn de personele lasten lager vanwege de lagere startkwalificaties van dit personeel. Binnen de uitvoeringsorganisatie kwam € 0,5 mln. ten laste van de inzet van armoede en participatie. Het incidentele voordeel van de personele onderbezetting bedraagt € 0,9 mln. Verder is er een voordelig resultaat op de centraal doorbelaste kosten van € 0,3 mln. Tot slot waren de overige kosten voor inkoop diensten en goederen € 0,3 mln. te hoog begroot omdat projecten voor schuldhulpverlening later startten dan gepland.

Apparaatslasten armoede lager € 0,7 mln. V/I
De apparaatskosten zijn lager, doordat formatie beperkt is ingevuld en omdat centrale kosten lager zijn doorbelast.

Sociale Kredietverlening en pandhuis (gemeentelijke kredietbank GKB)

Sociale Kredietverlening en Pandhuis
Burgers die elders geen krediet meer kunnen krijgen op grond van hun leeftijd, inkomen of een besmet kredietverleden, kunnen een sociaal krediet krijgen voor noodzakelijke vervangingsuitgaven of voor inlossing van betalingsachterstanden. Dit gebeurde in 684 gevallen.
De gemeente kan een adviesgesprek aanbieden aan Hagenaars met een eigen woning die betalingsproblemen hebben met hun hypotheek of hiervoor vrezen. Ruim 400 burgers maakten gebruik van deze mogelijkheid. Dit kan leiden tot bemiddeling naar de eigen bank voor aanpassing van de hypotheek. Ook kunnen burgers terecht bij de GKB met vragen rondom financiering en kredieten. In totaal voerden medewerkers van de GKB 1.600 krediet- en adviesgesprekken.
Is het financieel probleem beperkt, dan kan belening bij het gemeentelijk pandhuis een oplossing bieden. Als sprake is van ernstige schuldenproblematiek vindt doorverwijzing plaats. Het aantal nieuwe pandbeleningen is stabiel gebleven (114.477 op jaarbasis).

Beschermingsbewind
Beschermingsbewind is een wettelijke beschermingsmaatregel, bestemd voor mensen die niet in staat zijn om op een verantwoorde manier zelf hun financiële zaken te regelen. In zo'n geval benoemt de kantonrechter een beschermingsbewindvoerder. Het aantal cliënten dat van de GKB beschermingsbewind ontvangt is 160. Dit is vergelijkbaar met 2015.

Toelichting financieel resultaat Sociale kredietverlening en pandhuis (GKB)      € 0,8 mln. V

Hogere baten Pandhuis € 0,6 mln. V Incidenteel
Bij de begroting is uitgegaan van een dalende goudprijs, met als gevolg daling van het uitstaand saldo. Ook is de beleningsnorm in 2016 verhoogd van 75 procent naar 85 procent. Met de hogere beleningsnorm en de goudprijs die zich gunstig ontwikkelde, is het uitstaand saldo niet gedaald. Daarmee zijn de gerealiseerde rente-inkomsten hoger dan begroot.

Lagere baten – rente en beschermingsbewind € 0,4 mln. N Incidenteel
De rentebaten waren € 0,2 mln. lager door een lager uitstaand kredietsaldo. Het aantal kredieten in portefeuille is daarentegen gegroeid. De baten voor beschermingsbewind uitgevoerd door de GKB waren € 0,2 mln. lager, omdat er minder dossiers in beheer waren. De instroom van nieuwe dossiers, na toewijzing van een bewindvoerder door de rechtbank, is veel lager dan begroot.

Lagere rentekosten € 0,3 mln. V Structureel
Door de lage rentestand in 2016 en een lager uitstaand saldo zijn de rentekosten lager dan begroot.

Lagere overige lasten en lasten apparaat € 0,3 mln. V Incidenteel
De lasten van het apparaat waren € 0,2 mln. lager dan begroot door inzet van lager ingeschaald personeel en door het tijdelijk niet vervullen van twee formatieplaatsen. De overige lasten waren € 0,1 mln. lager dan begroot.