Bijlagen

De rapportage ‘Grip op grote projecten’ heeft tot doel om de gemeenteraad een overzichtelijk beeld te geven van besluitvorming en de belangrijkste maatschappelijke, programmatische en financiële aspecten inclusief risico’s van grote projecten.

De rapportages worden ten minste twee keer per jaar opgesteld: als bijlage bij de Programmarekening (openbaar deel) en bij het Halfjaarbericht (openbaar en geheim deel). Het openbare deel van de GRIP-rapportage is in dit boekwerk opgenomen.

De raad heeft de volgende projecten als groot project benoemd:

• Den Haag Nieuw Centraal (grondexploitatie en investeringsproject fietsenkelder)
• Laakhaven West  
• Laakhaven Petroleumhaven
• GO Spuikwartier (investeringsproject OCC, investeringsproject detailhandel/horeca en grondexploitatie)
• Sportcampus Zuiderpark (gebouwontwikkeling en grondexploitatie)
• Scheveningen Haven
• A-12 Zone
• GO Leyweg Escamplaan (Haga)
• GEM Vroondaal (Verbonden partij en grondbank)
• Rotterdamsebaan

Inhoudelijke toelichting

Onderliggende rapportages geven informatie weer per 1 januari 2017, of anders waar aangegeven. Vanwege de gewijzigde BBV-voorschriften 2016 zijn twee investeringsprojecten aan de Grip rapportage toegevoegd, die hiervoor nog onderdeel waren van de betreffende grondexploitatie (project Fietsenkelder in Den Haag Nieuw Centraal en project Detailhandel/horeca in GO Spuikwartier). Ook is vanwege de vernieuwing BBV de grondbank Vroondaal nu als grondexploitatie (BIE) vastgesteld en daarom separaat inzichtelijk gemaakt. Deze vormt evenwel een integraal onderdeel van de grondexploitatie Vroondaal.

De stoplichten geven met name aan op welk vlak wijzigingen zijn doorgevoerd of worden verwacht. Ze betekenen het volgende:

• Groen =    geen wijziging of gerealiseerde wijziging binnen de plankaders.
• Oranje =    (nieuwe) aankondiging van een aanstaande wijziging die valt buiten de plankaders of         opmerkingen over gerealiseerde wijziging welke vooraf was aangekondigd.
• Rood =    gerealiseerde wijziging buiten de plankaders welke niet van te voren was aangekondigd.

Den Haag Nieuw Centraal  (grondexploitatie)

Kerngegevens algemeen                Kerngegevens financieel

Datum van gegevens: 1-1-2017 Looptijd: 2001 – 2020
Projectnaam: Den Haag Nieuw Centraal Omzet: € 250,8 mln.
Projectkenmerk: Grondexploitatie Planrealisatie: 88,8 %
Programma: 15 – Stadsontwikkeling Saldo eindwaarde: €3,83mln NEG
Portefeuillehouder: Revis Risicoprofiel: €2,15mln NEG

Samenvatting

Omschrijving

De grondexploitatie CE-53 Den Haag Nieuw Centraal betreft de (her)ontwikkeling van Den Haag Nieuw Centraal exclusief de OV-Terminal, te weten de deelgebieden Koningin Julianaplein, Babylon en het Anna van Buerenplein. Bij de start van het plan CE-53 Den Haag Nieuw Centraal voldeed het Centraal Station niet meer aan de eisen van een volwaardig vervoersknooppunt en werd besloten het station ingrijpend te verbouwen. De belangrijkste reden daarvoor was dat het aantal gebruikers van het station in de komende 20 jaar naar verwachting zal verdubbelen. De centrale hal van het Centraal Station is inmiddels gereed: ruimer, lichter en overzichtelijker, met een duidelijk herkenbare plek voor alle vervoersvormen. De vele voorzieningen zoals winkels, horeca en andere functies waren reeds in de loop van 2015 geopend. De verbouwing van het Centraal Station (OV-terminal) en de aanlanding van de HSE zijn overigens geen onderdeel van de grondexploitatie.

Het Anna van Buerenplein maakt onderdeel uit van de Haagse Loper. Na het gereedkomen van New Babylon en het gebouw voor de Leidse Universiteit is dit gedeelte van het plein ingericht. Het gedeelte bij het Nationaal Archief is in 2016 definitief ingericht. Het deel van de Haagse loper tussen het Centraal Station richting het Spuiplein is deels ingericht en de delen Turfmarkt 1 en 2 zijn eveneens in 2016 gerealiseerd.

In 2014 heeft een heroriëntatie op de ontwikkeling van het Koningin Julianaplein plaatsgevonden. Eind 2014 heeft het college de nieuwe uitgangspunten bekend gemaakt aan de raad (Uitgangspunten plankaderwijziging grondexploitatie Den Haag Nieuw Centraal, 18 december 2014, RIS 279743). Deze uitgangspunten vormden de basis voor een herziening van de grondexploitatie in 2015. Met de commissiebrief van 5 november 2015, DSO/2015.900 – RIS 288051 (Koningin Julianaplein, programma van eisen herziening grondexploitatie) is de raad over de laatste ontwikkelingen geïnformeerd.
In de eerste helft van 2016 hebben zowel de tender voor de bovenbouw als de aanbesteding van de fietsenstalling plaatsgevonden. Eind mei is de winnaar voor de bovenbouw bekend geworden. Het winnende ontwerp bestaat uit twee woontorens met circa 350 woningen, waaronder 50 sociale huurwoningen. Het commerciële programma voorziet in circa 2.000 m2 horeca en detailhandel, en 2.200 m2 vergaderfaciliteiten. Het programma en de opbrengsten van de winnaar van de tender worden in 2017 verwerkt bij de herziening van de grondexploitatie.
Doordat de fundering van de fietsenstalling niet sterk genoeg is voor het winnende ontwerp dient deze aangepast te worden. Deze uitgangspunten zijn inmiddels in het ontwerp van de fietsenstalling verwerkt. De grondexploitatie van Den Haag Nieuw Centraal zal een bijdrage leveren voor de extra fundatiekosten. De financiële afwikkeling hiervan is nog gaande.
De gunning van de fietsenstalling heeft in juli 2016 plaatsgevonden; de aannemer zal begin 2017 starten met de bouw van de stalling. De totale capaciteit van de ondergrondse fietsenstalling bedraagt 8.500 plekken.

Het huidige busplatform krijgt een nieuwe indeling die beter aansluit bij de nieuwe stationshal en de HSE. Ook wordt de overkapping vernieuwd.

Gewijzigde regelgeving BBV per 1 januari 2016
Als gevolg van gewijzigde regels vanuit het ‘Besluit Begroting en Verantwoording’ (BBV) dient er in grondexploitaties een scheiding aangebracht te worden tussen het ‘produceren van bouwrijpe grond’ (bouwgrond in exploitatie) en ‘overige objecten die niet een directe relatie hebben met het produceren van bouwrijpe grond’. Voor de grondexploitatie Den Haag Nieuw Centraal betekent dit dat de realisatie van de ondergrondse fietsenstalling aan het Koningin Julianaplein, en de verbouwing van het busplatform in 2016 financieel uit de grondexploitatie gelicht moesten worden. Deze projecten gaan verder als Materiële Vaste Activa projecten (MVA).
De plankaders van dit project zijn in overeenstemming met de gewijzigde regelgeving BBV bij RIS 295701 besluit op 15 december 2016 aangepast.

Door deze splitsing wordt in de GRIP rapportage apart gerapporteerd over de grondexploitatie en de fietsenstalling.

Relatie met programmabegroting
Het project is onderdeel van programma 15 Stadsontwikkeling. Doelstelling van het programma is het stimuleren van werkgelegenheid, het bieden van ruimte aan alle Hagenaars en een vitalisering van Den Haag.

Met de herstructurering van het gebied ontstaat het belangrijkste geïntegreerde vervoersknooppunt van Den Haag waar tram, trein, metro (HSE) en bus/streekbus samen komen in één gebouw. Daar omheen bevindt zich een concentratie van hoogstedelijke functies: detailhandel in New Babylon, studeren bij de Leidse Universiteit, hotel/horeca, wonen in de torens van New Babylon, op het Anna van Buerenplein (studentenwoningen) en in de toekomst op het Koningin Julianaplein, en vooral ook werken. Cruciaal zijn de toegangsroutes die van alle kanten naar en door het station leiden: de Haagse Loper vanaf de Turfmarkt naar de Theresiastraat/Beatrixkwartier en de relatie vanaf het Koningin Julianaplein met de Koekamp en de Herengracht. Het gebied krijgt de allure die als entree van de regeringsstad Den Haag en de internationale stad van Vrede en Recht past.

Relatie met doelen in beleidskaders
Het Masterplan Den Haag Nieuw Centraal uit 2003 geeft de kaders aan van de herinrichting van het gebied met het vernieuwde Centraal Station als middelpunt. Sloop van verouderde gebouwen, zoals de bovengrondse parkeergarage achter het station, en ruimte voor nieuwbouw van een groot aantal functies maken onderdeel uit van de kaders. Het gebied is sinds het Bestuursakkoord 2014 – 2018 onderdeel van het beleid rond de zogenaamde stadsentrees. In het kader van het beleid rond fietsparkeren wordt momenteel de ondergrondse fietsenstalling aan het Koningin Julianaplein voor ca. 8.500 plaatsen (incl. de reeds bestaande fietsenkelder onder Stichthage) gerealiseerd.

Relatie met doelen in projectkaders
De projectkaders zijn in de loop der jaren regelmatig aangepast. Uiteindelijk heeft dat ertoe geleid dat op het Anna van Buerenplein de huisvesting voor de Leidse Universiteit (incl. 400 studentenwoningen) is gerealiseerd en dat het oorspronkelijke ontwerp voor het zgn. M-gebouw op het Koningin Julianaplein in 2010 (ca. 70.000 m²) is afgeblazen. Na gereedkomen van de fietsenstalling en de bebouwing daarop, wordt het dan ontstane plein heringericht zodat het de uitstraling krijgt die hoort bij de stadsentree die het station voor Den Haag is: een publieksruimte die uitnodigt tot een aangenaam verblijf en de herkenbare start is van looproutes richting Koekamp en Herengracht.

Wijzigingen

Niet van toepassing.

De grondexploitatie bestaat uit drie deelplannen:

1. Koningin Julianaplein

Bij de uitwerking van bovengrondse bebouwing is maximaal gebruik gemaakt van de expertise en creativiteit van marktpartijen, door een tender uit te schrijven op basis van het door de gemeente opgestelde Programma van Eisen. De winnende partij heeft een visie neergelegd waarbij uitgebreid aandacht besteed is aan een integrale en aantrekkelijke inpassing van de looproutes en zichtlijnen in het gebied, de verbinding tussen het stationsgebied en de Koekamp, en het thema duurzaamheid.
De ondergrondse fietsenstalling die in opdracht van de gemeente gerealiseerd wordt, voorziet in een hoogwaardige stalling met een goede verbinding naar het station. De combinatie van het ondergronds stallen van fietsen en de hoogwaardige inrichting van het plein zorgen voor een aantrekkelijke stadsentree, waar wonen, verblijven en verbinden samenkomen met groen en levendigheid.
Op basis van het bestemmingsplan (1^e partiële herziening, 2011, RIS 181048) kunnen hier woningen, kantoren, horeca en detailhandel worden gerealiseerd. Qua hoogte is hier de mogelijkheid van een toren van maximaal 90 meter hoog (met een afwijkingsbevoegdheid tot 140 meter). Het winnende ontwerp voor de bovenbouw past binnen de kaders.

2. Babylon

Babylon is gemoderniseerd en geheel gerealiseerd.

3. Anna van Buerenplein

Het gebouw van Leiden University College The Hague aan het Anna van Buerenplein is gerealiseerd. De openbare ruimte aan het Anna van Buerenplein is geheel gerealiseerd. De openbare ruimte van de Anna van Buerenstraat zal na de verbouwing van het busplatform heringericht worden.

Het programma van de huidige grondexploitatie is in onderstaande tabellen weergegeven.

Het Koningin Julianaplein
Ten behoeve van de bouw van de ondergrondse fietsenstalling zijn de fietsrekken van het plein verwijderd, en keren ook niet meer terug op maaiveld. Dit is het begin van een nieuwe uitstraling voor het gebied. Door de bebouwing op het plein krijgt het een meer besloten karakter dan nu het geval is. De nieuwbouw op het plein wordt zó gepositioneerd dat een publieke ruimte ontstaat die –na definitieve- herinrichting past bij de functie die het gebied heeft als belangrijke entree van de stad. Van belang is dat het plein een onderdeel wordt van de publieke routes richting Koekamp, Malieveld en Korte Voorhout en richting Binnenhof via de Herengracht. Voor deze gebieden wordt zodoende een integrale visie opgesteld, om de samenhang te waarborgen. Op het plein is ruimte voor het monument voor Koningin Juliana. De zebraklok vindt hier ook een plek.

De bovenbouw
Voor de bebouwing op het plein is gekozen, gelet op de hoeveelheid leegstaande kantoren in Den Haag, om niet langer een kantoorfunctie toe te staan. Het programma voor het gebouw zal zodoende voornamelijk wonen zijn. Voor het overige gelden de regels (o.a. met betrekking tot de hoogte) uit het bestemmingsplan.
Het winnende ontwerp voorziet in 2 woontorens van circa 90 meter hoog, die door laagbouw verbonden worden. Het woningtype bestaat uit voornamelijk kleinere appartementen, die gericht zijn op starters en (jongere) expats. Het woonconcept biedt ook diverse collectieve voorzieningen. Tevens worden er 51 sociale huurwoningen gerealiseerd.
Er wordt geen autogarage gerealiseerd ten behoeve van de gebruikers en bewoners. Het Koningin Julianaplein is de beste door het openbaar vervoer ontsloten plek van de stad. De bouw van een ondergrondse garage zou tot onacceptabele vertraging bij de bouw van de fietsenstalling leiden. Daarnaast is er in de omgeving voldoende parkeerruimte beschikbaar bij diverse (openbare) garages. De doelgroep waar de ontwikkelaar zich op richt is ook niet afhankelijk van autogebruik, waardoor een eigen parkeervoorziening niet nodig is.
Uitgangspunt is dat de nieuwbouw kan starten ná gereedkomen van de fietsenstalling.

Wijzigingen

Niet van toepassing

Het saldo van de grondexploitatie is per 1-1-2017 € 3,54 mln. negatief op contante waarde. Dit saldo is gedekt door de Voorziening Negatieve Plannen.

Wijzigingen (bestuurlijke verschillenverklaring)

Het saldo grondexploitatie is € 17,56 mln. op Netto Contante Waarde (NCW) verbeterd. Deze verbetering is grotendeels het gevolg van gewijzigde BBV (RIS 295701, besluit II 1.1 Investeringen uitgelicht uit grondexploitaties) waardoor de aanleg van de fietsenkelder, de verbouwing van het busplatform onderdeel zijn geworden van het gemeentelijk investeringsprogramma. Op gemeente breed niveau is er sprake van een verplaatsing van middelen tussen programma’s en is er geen sprake van een verbetering. Daarnaast is het onderhoud van de fietsenkelder afgekocht voor een periode van 15 jaar en ondergebracht bij de Centrale Vastgoedorganisatie Den Haag die het onderhoud van de fietsenkelder gaat verzorgen. De uitlichting van deze plandelen leiden ertoe dat het saldo van de grondexploitatie verbetert met € 17,95 mln. NCW. De vertraging bij de bouw van de fietsenkelder, waardoor de opbrengst van de nieuwbouw aan het Koningin Julianaplein één jaar naar achteren is geschoven, leidt tot een nadelig faseringsverschil van € 0,39 mln.

De risico’s op de grondexploitatie worden gedekt door de Reserve Grondbedrijf.

Het risicoprofiel van de grondexploitatie Den Haag Nieuw Centraal is per 1-1-2017 bepaald op € 2,15 mln. negatief. De bandbreedte van het saldo ligt tussen de € 2,29 mln. negatief en € 7,18 mln. negatief op eindwaarde per 31-12-2020.

Wijzigingen

De aannemer van de integrale leidingentunnel en de gemeente waren verwikkeld in een rechtszaak. De rechtszaak is reeds afgerond en de gemeente is hierbij in haar gelijk gesteld. De aannemer heeft geen hoger beroep aangespannen. De vordering van de aannemer op de gemeente is hiermee komen te vervallen. Hierdoor valt er een projectrisico vrij van € 900.000. Tevens vervalt de vordering van de gemeente op de aannemer. Hierdoor vervalt een kans van € 75.000. In totaal leidt het afronden van deze rechtszaak tot een voordelig verschil van € 825.000. Daarnaast vervalt de kans van € 500.000 op een goedkopere oplossing van de separate expeditietunnel Koningin Julianaplein. De expeditietunnel is wel geïntegreerd in de fietsenkelder, wat een goedkopere oplossing is. De beschikbare middelen zijn echter naar het project fietsenkelder overgeheveld en kunnen dus niet vervallen. In totaal zijn de project- en marktrisico’s met € 325.000 verbeterd.

De raad heeft op 20-9-2007 het bestemmingsplan “Den Haag Nieuw Centraal” vastgesteld en dit maakt de herontwikkeling van het station en omgeving mogelijk. Op 15-11-2011 is de herziene grondexploitatie Den Haag Nieuw Centraal (CE-53) door het college vastgesteld. Dit is een herziening van de in juni 2004, door het college vastgestelde grondexploitatie voor Den Haag Nieuw Centraal (CE-53). In 2011 heeft een partiële herziening van het bestemmingsplan plaatsgevonden (RIS181048) mede om de volgende redenen:

• de overbouwing van de locatie busplatform (70.800 m² bvo) verviel;
• de locatie Anna van Buerenplein is gewijzigd van kantoor, museum en dure woningen naar studentenwoningen en de Universiteit Leiden University College The Hague;
• de uitgangspunten van de locatie Koningin Julianaplein zijn gewijzigd na het niet doorgaan van de overeenkomst met ontwikkelaar Eurocommerce.

De grondexploitatie is in 2015 opnieuw herzien vanwege nieuwe uitgangspunten voor het Koningin Julianaplein (“Uitgangspunten plankaderwijziging grondexploitatie Den Haag Nieuw Centraal”, 18 december 2014, RIS 279743). De raad is hierover geïnformeerd via het herziene projectdocument 2015.

Wijzigingen

Naar verwachting wordt in 2017 de grondexploitatie opnieuw herzien. Wijziging van de grondopbrengst voor het Koningin Julianaplein ligt hieraan ten grondslag. Tevens zal er vanuit de grondexploitatie een dotatie aan het MVA project fietsenkelder worden gedaan.

*exclusief nog te realiseren rente en indexering

Van de totale kosten is 92,9% gerealiseerd. Van de totale opbrengsten is 84,7% gerealiseerd. De totale realisatie ligt daarmee op 88,8%. Het grootste deel van de werkzaamheden in de grondexploitatie is gerealiseerd (88,8%). Er worden nog ca. € 9,08 mln. aan kosten en € 18,99 mln. aan opbrengsten verwacht voor een periode tot en met 2020. De belangrijkste nog te verwachten kostenpost is de aanleg van de openbare ruimte rondom het Koningin Julianaplein. In oktober 2016 is gestart met de bouw van de fietsenstalling onder het Koningin Julianaplein. Deze stalling krijgt ca. 8.500 plekken. Aansluitend daarop zal begonnen worden met de bebouwing bovengronds óp de stalling. In het kader van de stadsentrees zal het Koningin Julianaplein na realisering van de stalling en de bebouwing opnieuw worden ingericht, waarbij met name de relatie tussen het plein de Koekamp, de binnenstad en het Malieveld van belang is. De belangrijkste nog te realiseren opbrengstenposten zijn de grondopbrengsten bij de uitgifte van het Koningin Julianaplein aan de ontwikkelaar (begin 2018) en de reeds toegekende subsidie van ProRail.

Wijzigingen

De totale omzet is afgenomen met € 53 mln. Het grootste deel hiervan wordt veroorzaakt door de ontrafeling van deze grondexploitatie. Dit bestaat uit de elementen die geen relatie hebben met het produceren van bouwrijpe grond. De elementen betreffen een bijdrage vanuit de grondexploitatie aan de inrichting van he busplatform en de bouwkosten van de fietsenkelder onder het Koningin Julianaplein, de subsidie van derden voor de fietsenkelder en de bijbehorende plankosten. In de grondexploitatie vervallen:

• aan de lastenzijde de bijdrage aan het busplatform openbare ruimte ter hoogte van € 2.976.000
• aan de lastenzijde de bouwkosten van de fietsenkelder ter hoogte van € 33.459.000
• aan de lastenzijde een bijdrage van € 1.800.000 afkoop 15 jaar onderhoud fietsenkelder
• aan de lastenzijde de bijbehorende  plankosten  ter hoogte van € 815.000
• aan de batenzijde de subsidie voor de fietsenkelder ter hoogte van € 20.317.000

De oplevering van de fietsenstalling is van zomer 2017 opgeschoven naar februari 2018. Door de latere oplevering van de stalling schuift ook de realisatie van de bovenbouw op. Verwachte oplevering van de bovenbouw is begin 2020.

Den Haag Nieuw Centraal  (investeringsproject Fietsenkelder (FJ611))

Algemeen                      Financieel

Datum van gegevens: 1-1-2017 Looptijd: 2015– 2018
Projectnaam: Den Haag Nieuw Centraal Uitvoeringsbudget: € 34,27 mln.
Projectkenmerk: Investeringsproject Planrealisatie: 11,9 %
Programma: 15 - Stadsontwikkeling Saldo: n.v.t.
Portefeuillehouder: Revis Risicoprofiel: € Ntb mln.

Samenvatting   wijzigingen

Omschrijving

De aanleiding voor deze separate GRIP-rapportage voor de Fietsenkelder onder het Koningin Julianaplein is de gewijzigde BBV-regelgeving. Voorheen maakte de Fietsenkelder integraal onderdeel uit van de grondexploitatie Den Haag Nieuw Centraal. Door deze gewijzigde regelgeving zijn de onderdelen in de grondexploitatie van Den Haag Nieuw Centraal die geen directe relatie hebben met het vervaardigden van bouwrijpe grond uit de grondexploitatie gelicht. Voor de grondexploitatie Den Haag Nieuw Centraal betekende dit dat de Fietsenkelder en de daarbij horende elementen als de expeditietunnel en de verbindingstunnel uit de grondexploitatie zijn gelicht. Dit is via een raadsbesluit besloten (Gewijzigd gebundeld voorstel van het college inzake aanvullende wijzigingen als gevolg van vernieuwing BBV, 15 december 2016, DSO/2016.1225, RIS295701).

In de eerste helft van 2016 hebben zowel de tender voor de bovenbouw als de aanbesteding van de fietsenstalling plaatsgevonden. Naar aanleiding van de aanbesteding is middels een collegebesluit de dekking voor de Fietsenkelder opgenomen (Aanbesteding fietsenstalling Koningin Julianaplein, 5 juli 2016, DSO/2016.757).

De gunning van de fietsenstalling heeft in juli 2016 plaatsgevonden; de aannemer is in oktober gestart met de voorbereidende werkzaamheden op het plein. De totale capaciteit van de ondergrondse fietsenstalling bedraagt 8.500 plekken.

Voor de Fietsenkelder wordt het proces beschreven in de Grip-rapportage van de grondexploitatie Den Haag Nieuw Centraal.

Wijzigingen

Niet van toepassing.

De Fietsenkelder zal als eerste worden gerealiseerd. Het wordt een “state-of-the-art” stalling voor ca. 8.500 fietsen, incl. de reeds beschikbare plaatsen onder de stationshal. Tussen deze twee stallingen wordt een verbinding gerealiseerd. De stalling is ook geschikt voor fietsen met afwijkende maten. Bij de realisatie van de stalling moet qua constructie rekening worden gehouden met de later te realiseren bebouwing op het Koningin Julianaplein en met de reservering van een OV-tunnel richting Scheveningen. Deze reservering sluit aan op de reeds bestaande reserveringen onder Stichthage en onder de Koningstunnel. De realisatie van stalling is aanbesteed en gestart. De oplevering is voorzien in het voorjaar van 2018.

In de onderstaande tabel is het programma van het fietsparkeren weergegeven.

Wijzigingen

Niet van toepassing

Het totale uitvoeringsbudget bedraagt € 34,27 mln. Dit bestaat uit de bouwkosten van de fietsenkelder (33,46 mln.) en bijbehorende plankosten (€ 0,8 mln.).

De totale externe bijdrage voor de Fietsenkelder zijn € 20,32 mln. Via een raadsbesluit zijn de bedragen voor het investeringsproject Fietsenkelder vanuit de grondexploitatie gedoteerd aan het MVA project Fietsenkelder (Gewijzigd gebundeld voorstel van het college inzake aanvullende wijzigingen als gevolg van vernieuwing BBV, 15 december 2016, DSO/2016.1225, RIS295701).

Van het uitvoeringsbudget worden de Fietsenkelder onder het Koningin Julianaplein, de verbindingstunnel, expeditietunnel en de voorziening voor de bovenbouw gerealiseerd. Deze zaken zijn via een collegebesluit op 5 juli door het college vastgesteld. (Aanbesteding fietsenstalling Koningin Julianaplein, 5 juli 2016, DSO/2016.757). De externe bijdragen bestaan uit het grootste gedeelte uit subsidies die voor de Fietsenkelder zijn verstrekt aan de gemeente Den Haag. Verder zal er een bijdrage plaatsvinden vanuit de ontwikkelaar aan de gemeente Den Haag voor de voorziening voor de bovenbouw.

Wijzigingen
Niet van toepassing.

De risico’s op het investeringsproject Fietskelder Koningin Julianaplein worden gedekt uit de post onvoorzien binnen het vastgestelde uitvoeringsbudget van € 34,27 miljoen.

De post onvoorzien binnen het project is, gezien de omvang, zeer gering. Begin 2017 wordt een actualisatie van het risicodossier uitgevoerd om te bepalen of het nodig is de voorziening te verhogen.

Wijzigingen

Niet van toepassing

Voor de Fietsenkelder wordt het proces beschreven in de Grip-rapportage van de grondexploitatie Den Haag Nieuw Centraal.

*exclusief nog te realiseren rente en indexering

Van het totale uitvoeringsbudget is 12,36% gerealiseerd. Van de totale externe bijdrage is 11,14% gerealiseerd. De totale realisatie ligt daarmee op 11,9%.

Het grootste gedeelte van de werkzaamheden aan de Fietsenkelder moeten nog uitgevoerd worden. Aan de kostenkant betreft het de verdere realisatie van de van de Fietsenkelder onder het Koningin-Julianaplein. Aan de opbrengstenkant moet de realisatie ook nog plaatsvinden. Dit heeft met name betrekking op de subsidie die verstrekt wordt door ProRail en de bijdrage aan de fundatie van de bovenbouw door de ontwikkelaar.

De verwachting is dat de oplevering plaats zal vinden begin 2018. Indien de oplevering van de fietsenstalling gereed is, zal de ontwikkelaar starten met de bouw van woontorens op het Koningin-Julianaplein.

Wijzigingen
De planning inzake de realisatie van de Fietsenstalling is verschoven van de zomer 2017 naar het voorjaar 2018. Tegenslagen in de voorbereiding (kabels en leidingen en risico van oude explosieven) en een complexe bouwopgave liggen hieraan ten grondslag. Door de latere oplevering van de stalling schuift ook de realisatie van de bovenbouw op. Verwachte oplevering van de bovenbouw is begin 2020.

LAAKHAVEN WEST

Kerngegevens algemeen             Kerngegevens financieel

Datum van gegevens: 1-1-2017 Looptijd: 2000 – 2024
Projectnaam: Laakhaven West Omzet: € 84,7 mln.
Projectkenmerk: Grondexploitatie Planrealisatie: 78,0 %
Programma: 15 – Stadsontwikkeling Saldo eindwaarde: € 39,5 mln. NEG
Portefeuillehouder: Wijsmuller Risicoprofiel: € 1,22 mln. NEG

Samenvatting wijzigingen

Omschrijving

Het plangebied Laakhaven West ligt grofweg ingesloten tussen de Waldorpstraat en de Calandstraat. Er vindt een transformatie plaats van een verouderd bedrijventerrein tot een gemengd stedelijk woon- en werkmilieu.
In het derde kwartaal van 2012 is een gewijzigd stedenbouwkundig plan vastgesteld (RIS-251779) in het vierde kwartaal gevolgd door een nieuw bestemmingsplan. Daarbij is er definitief gekozen voor ontwikkeling van een groot aantal deelgebieden in de vorm van Kleinschalig Opdrachtgeverschap (KO). Veelal zonder bewoningsplicht waardoor ook kleine ontwikkelaars een kans hebben gekregen om hun plannen te verwezenlijken. Zowel in 2012, 2013 als 2014 zijn kavels aangeboden en volledig afgenomen. Vanaf 2014 wordt op verschillende kavels gebouwd. Begin 2015 is op de eerste kavels in de spoorzone met de bouw gestart en inmiddels opgeleverd. In 2016 zijn in het gebied ruim 600 woningen opgeleverd.

Projectmatige ontwikkelingen in deze grondexploitatie zijn LW7 Calandstraat: 1^e fase, Calandtower opgeleverd, 2^e fase in uitvoering; LW8: ontwikkeling commerciële ruimte en parkeervoorziening; LW6 twee woontorens met daar tussenin drie hindoestaanse tempels; opgeleverd of in uitvoering. Het verplaatsen van enkele bedrijfsschepen aan de kade in 2016 en 2017 valt ook binnen dit project. Daarnaast bevinden de RAC-hallen, de Pionier (particuliere transformatie van kantoor naar studentenwoningen) en de bedrijfsbebouwing Calandkade 47 (particuliere sloop/nieuwbouw) zich in het gebied, maar maken deze geen onderdeel uit van de grondexploitatie. Op basis van de raadsuitspraak over het initiatiefplan Maakhaven is dit pand gehandhaafd en is aanvullende dekking voor de grondexploitatie geregeld.
Aan de Calandkade, LW5, is in tijdelijke bebouwing huisvesting voor arbeidsmigranten (Labourhotel) ondergebracht.

Alle openbare ruimte (ca. 44.128 m²) in het plangebied wordt heringericht, waarbij de herprofilering van de Waldorpstraat het meest in het oog springt. Deze is in 2014 uitgevoerd, waarbij ook een ventweg voor de bebouwing in de spoorzone is aangelegd. Later zullen ook de ontsluitende straten, de Calandkade en het RAC-plein op de schop gaan als daar de bebouwing is opgeleverd. Het inrichten van de openbare ruimte is gestart met de Waldorpstraat maar zal pas afgerond kunnen worden wanneer de verschillende ontwikkelingen in de spoorzone opgeleverd zijn. De 1^e van der Kunstraat zal als eerstvolgende straat medio 2017 worden heringericht. Afronding van het project is in 2024 gepland nadat ook de tijdelijke bebouwing is vervangen door permanente bebouwing (LW5).

Relatie met programmabegroting
Het project is onderdeel van “Programma 15 Stadsontwikkeling”. De doelstellingen van het programma 15 zijn het stimuleren van werkgelegenheid, het bieden van ruimte aan alle Hagenaars en een vitalisering van Den Haag.

Relatie met doelen in beleidskaders
In de Provinciale Structuurvisie van 2010 zijn Laakhaven West en Petroleumhaven aangezien als onderdeel van het hoog stedelijk (centrum) gebied. In de Provinciale Verordening Ruimte zijn Laakhaven West en Petroleumhaven niet meer aangeduid als bedrijventerrein. In het Regionaal Structuurplan Haaglanden 2020 (van 2008) maakt Laakhaven West onderdeel uit van bedrijventerreinen die getransformeerd zullen worden tot gemengd woon-werkgebied. De gemeentelijke Structuurvisie Den Haag 2020 ziet het Centrum als een veel uitgebreider centrum dan het huidige. Er wordt een “sprong over het spoor” voorzien naar Laakhaven, een gebied met mooie locaties aan het water, waar ruimte is voor wonen, voorzieningen en stedelijke bedrijven. Het gebied kan in belangrijke mate bijdragen aan de beoogde woningtoename. Als onderdeel van de centrale as Scheveningen Haven - Internationale Zone - Centrum wordt voorrang gegeven aan gebiedsontwikkeling en ingezet op een gemengd woon-werkgebied.

Sectoraal beleid.
In de Nota Haagse Mobiliteit zijn de Calandstraat, Waldorpstraat en Neherkade aangewezen als de hoofdontsluitingsroutes voor het gebied. De daarbinnen gelegen verblijfsstraten worden ingericht als 30 km/uur gebied. De Calandstraat en Waldorpstraat maken daarbij ook deel uit een hoofdfietsroutenetwerk. Het parkeren wordt zelfvoorzienend opgelost per bouwblok. Bezoek maakt gebruik van de parkeerruimte op de openbare weg. Uitgangspunt van de Haagse Woonvisie is om tot 2020 de toename van het aantal inwoners te accommoderen door voldoende woningen te blijven bouwen voor de stedeling. Op het gebied van economie is de nota “Bedrijventerreinenstrategie 2005-2020 van belang. Laakhaven West en Petroleumhaven zijn hierin als transformatiegebied naar een nieuw woonwerkmilieu met een strook langs het spoor voor stadsgebonden bedrijven opgenomen. Op basis van de beleidsvisie ”Kracht van Kwaliteit- Economische Visie Den Haag” gaat het hierbij vooral om kleinschalige bedrijfsruimte.

Relatie met doelen in projectkaders
Met het projectdocument van 2012 is een nieuwe weg voor het gebied ingeslagen. De basisprincipes van het Stedenbouwkundig plan van 2007 bleven overeind en zijn in 2012 opgenomen in een nieuw Stedenbouwkundig Raamwerk. Er is ruimte gemaakt voor Kleinschalig Opdrachtgeverschap. Niet alleen voor particuliere individuen maar ook voor ontwikkelaars, beleggers en aannemers om in kleine series woningen en/of bedrijfsruimte te ontwikkelen. Onder invloed van deze nieuwe ontwikkelstrategie is de verkavelingsstructuur deels gewijzigd. Gekozen is voor het bestaande stratenpatroon vanwege behoud van een aantal bestaande gebouwen (RAC hallen) en bedrijven. De Waldorpstraat wordt niet meer verlegd richting spoor zodat er meer ruimte is voor bedrijfsbebouwing. De bebouwing doet daarmee tevens dienst als noodzakelijk geluidscherm tussen spoor en woningen. Via een nieuw aan te leggen langzaam verkeersbrug en expressieve appartemententorens worden Laakhaven West en Petroleumhaven met elkaar verbonden. Voor de openbare ruimte is Residentiekwaliteit de basisnorm. Qua materiaalgebruik wordt aangesloten bij het naastgelegen gebied Laakhaven Centraal. Hergebruik van keien langs het water en inpassing van 2 oude havenkranen moeten daarbij het havenkarakter benadrukken. Vanwege het hoog stedelijke karakter van het gebied zijn wonen en werken de belangrijkste functies in het gebied, maar vanwege het na te streven gemengde karakter zijn in beperkte mate ook andere functies mogelijk zoals horeca, detailhandel, cultuur, religie, kantoor/dienstverlening, zorg, sport en leisure, maar ook onderwijs als daar behoefte aan blijkt te zijn.

Wijzigingen
Niet van toepassing.

In de grondexploitatie wordt rekening gehouden met het volgende programma:

Alle openbare ruimte (ca. 44.128 m²) wordt heringericht. De Waldorpstraat (ca. 20.000 m²) is in 2014 uitgevoerd. In 2017 t/m 2024 zullen de overige straten worden uitgevoerd.

Wijzigingen
Niet van toepassing.

Het saldo van de grondexploitatie is per 1-1-2017 € 33,7 mln. negatief op contante waarde. Dit saldo is gedekt door de Voorziening Negatieve Plannen.

Wijzigingen (bestuurlijke verschillenverklaring)

Het saldo van de grondexploitatie is € 0,6mln. op Netto Contante Waarde (NCW) naar beneden bijgesteld. De opbrengsten zijn per saldo € 513.000 gedaald omdat 2 interne bijdragen aan de Voorziening Negatieve Plannen zijn gedoteerd. Deze verplaatsing van dekkingsbronnen uit zich als saldoverslechtering, maar is uiteindelijk een budgetneutrale administratieve aanpassing. De kosten zijn met € 70.000 gestegen door hogere plankosten vanwege complexe gronduitgiftes. Daarnaast is een vergoeding voor splitsingskosten geboekt die niet was begroot.

De risico’s op de grondexploitatie worden opgevangen door de Reserve Grondbedrijf.

Het risicoprofiel is per 1-1-2017 bepaald op € 1,22 mln. negatief. De bandbreedte in saldo is gebaseerd op het risicoscenario’s MPG. De bandbreedte ligt tussen de € 39,4 mln. negatief en € 41,6 mln. negatief op eindwaarde per 31-12-2024.

Wijzigingen
Het positieve verschil van ca. € 220.000 wordt veroorzaakt door:
- het optreden van het risico op de plankosten, zoals beschreven onder het kopje ‘Saldo’, wat een positief effect van € 50.000 heeft op de impact van dit risico, en het tegelijkertijd weer opvoeren van hetzelfde risico, maar met een lagere kans van optreden, wat tezamen leidt tot een positief verschil van € 25.000 op de impact van het totale risico op de plankosten;
- de impact van het risico van het ontvangen van schadeclaims wordt ca. € 120.000 lager ingeschat,
- een nieuwe kans vormen de mogelijk hogere opbrengsten op de kavels 36-43 in de spoorzone, met een impact van € 75.000.

In 2007 is het projectdocument met bijbehorende grondexploitatie van Laakhaven West vastgesteld. Door middel van jaarrekeningen en halfjaarberichten is de stand van zaken van de begroting tot aan de herziening in 2011 aan het bestuur voorgelegd. In 2012 is het plan bestuurlijk herzien met de herziening van het projectdocument in september 2012 (RIS 251778). O.a. ten behoeve van de bebouwing langs de Calandstraat is het bestemmingsplan Laakhavens begin 2014 vastgesteld door de raad. In december 2015 is in verband met een plankaderwijziging woongebouw White Nile (koop naar huur) een extra dekking (RIS 290264) voor de VNP vastgesteld. De grondexploitatie en het projectdocument zijn met het collegebesluit van 30 augustus 2016 (RIS 294922 ) voor het laatst integraal herzien. In deze herziening is het behoud van Maakhaven meegenomen.

*exclusief te realiseren rentekosten

Van de totale kosten is 76,1% gerealiseerd. Van de totale opbrengsten is 82,6% gerealiseerd. De totale realisatie ligt daarmee op 78,0%.

Wijzigingen
Belangrijkste werkzaamheden en planning
Er wordt nog een vijftal gronden uitgegeven, voornamelijk in 2017. Daarnaast wordt het grootste deel van de openbare ruimte nog heringericht. Dit speelt zich af na oplevering van de bebouwing vanaf begin 2017 t/m eind 2019. De daling van de opbrengsten is het gevolg van het budgetneutraal uitnemen van twee interne bijdragen uit de grondexploitatie.

LAAKHAVEN PETROLEUMHAVEN

Kerngegevens algemeen             Kerngegevens financieel

Datum van gegevens: 1-1-2017 Looptijd: 2000 – 2022
Projectnaam: Laakhaven Petroleumhaven Omzet: € 53,4 mln.
Projectkenmerk: Grondexploitatie Planrealisatie: 62,0 %
Programma: 15 – Stadsontwikkeling Saldo eindwaarde: € 16,51 mln. NEG
Portefeuillehouder: Wijsmuller Risicoprofiel: € 0,8 mln. NEG

Samenvatting   wijzigingen

Omschrijving

De herontwikkeling van de locatie Petroleumhaven is onderdeel van de begin jaren ‘80 ingezette herontwikkeling van het bedrijventerrein Laakhavens. Eind 2000 is de grondexploitatie Petroleumhaven met alleen bedrijfsbebouwing operationeel geworden. Hierna zijn de gronden verworven en is de bodemsanering gestart.

In het derde kwartaal van 2012 is een gewijzigd stedenbouwkundig plan vastgesteld (RIS 251778) in het vierde kwartaal gevolgd door een nieuw bestemmingsplan. De voornaamste wijzigingen betreffen Laakhaven-West, waar bovendien een aantal plandelen in de vorm van kleinschalig opdrachtgeverschap (KO) op de markt gezet zijn. In Petroleumhaven is sprake van beperkte aanpassing in het ontwerp. Er is sprake van een versmalling van de uit te geven kavel aan de Neherkade om ruimte te reserveren voor de in de toekomst aan te leggen Centrumring, zoals in 2009 besloten naar aanleiding van Masterplan Knoop Moerwijk (RIS 168977). Deze wijziging is al eerder financieel verwerkt in de grondexploitatie.

Tevens zijn in het nieuwe plan de torens bij de waterknoop in hoogte teruggebracht tot 50 meter, is er ruimte voor veel grondgebonden (werk)woningen en appartementen tot 8 lagen. Gelet op de ruimte die kleinschalig opdrachtgeverschap biedt qua woningtype en –grootte is niet een exact woningaantal te noemen. Uitgegaan wordt van 175 tot 275 woningen. Het parkeren zal bovengronds per blok opgelost worden.

Ter voorbereiding op het uitgeven van gronden heeft eind 2014 een quickscan KO plaats gevonden.
Vervolgens is in 2015 een Nota van Uitgangspunten opgesteld en heeft hierover een buurtconsultatie plaatsgevonden. Nieuwe gegevens over de staat van de kademuren hebben duidelijk gemaakt dat een beperkt herstel van de kademuren onvoldoende is. Het volledig vervangen van de kademuren blijkt nu de meest doelmatige oplossing. Deze extra werkzaamheden vergen meer tijd in de fase van bouwrijp maken, waardoor de gehele planning naar achteren schuift. Nadat daarnaast ook een definitieve keuze is gemaakt tussen KO, reguliere ontwikkeling en een combinatie van beide zal een planherziening in het eerste of tweede kwartaal van 2017 ter besluitvorming aan het college worden voorgelegd.

Relatie met programmabegroting
Het project is onderdeel van “Programma 15 Stadsontwikkeling”. De doelstellingen van het programma 15 zijn het stimuleren van werkgelegenheid, het bieden van ruimte aan alle Hagenaars en een vitalisering van Den Haag.

Relatie met doelen in beleidskaders
In de Provinciale Structuurvisie van 2010 zijn Laakheven West en Petroleumhaven aangezien als onderdeel van het hoog stedelijk (centrum) gebied. In de Provinciale Verordening Ruimte zijn Laakhaven West en Petroleumhaven niet meer aangeduid als bedrijventerrein. In het Regionaal Structuurplan Haaglanden 2020 (van 2008) maakt Laakhaven West onderdeel uit van bedrijventerreinen die getransformeerd zullen worden tot gemengd woon-werkgebied. De gemeentelijke Structuurvisie Den Haag 2020 ziet het Centrum als en veel uitgebreider centrum dan het huidige. Er wordt een “sprong over het spoor” voorzien naar Laakhaven, een gebied met mooie locaties aan het water, waar ruimte is voor wonen, voorzieningen en stedelijke bedrijven. Het gebied kan in belangrijke mate bijdragen aan de beoogde woningtoename. Als onderdeel van de centrale as Scheveningen Haven- Internationale Zone en Centrum wordt voorrang gegeven aan gebiedsontwikkeling en ingezet op een gemengd woon-werkgebied.

Sectoraal beleid
In de Nota Haagse Mobiliteit zijn de Calandstraat, Waldorpstraat en Neherkade aangewezen als de hoofdontsluitingsroutes voor het gebied. De daarbinnen gelegen verblijfsstraten worden ingericht als 30 km uur gebied. De Calandstraat en Waldorpstraat maken daarbij ook deel uit een hoofdfietsroutenetwerk. Het parkeren wordt zelfvoorzienend opgelost per bouwblok. Bezoek maakt gebruik van de parkeerruimte op de openbare weg.
Uitgangspunt van de Haagse Woonvisie is om tot 2020 de toename van het aantal inwoners te accommoderen door voldoende woningen te blijven bouwen voor de stedeling. Op het gebied van economie is de nota “Bedrijventerreinenstrategie 2005-2020 van belang. Laakhaven West en Petroleumhaven zijn hierin als transformatiegebied naar een nieuw woonwerkmilieu met een strook langs het spoor voor stadgebonden bedrijven opgenomen. Op basis van de beleidsvisie” Kracht van Kwaliteit- Economische Visie Den Haag” gaat het hierbij vooral om kleinschalige bedrijfsruimte.

Relatie met doelen in projectkaders
Met het projectdocument van 2012 is een nieuwe weg voor het gebied ingeslagen. De basisprincipes van het Stedenbouwkundig plan van 2007 blijven overeind en zijn in 2012 opgenomen in een nieuw Stedenbouwkundig Raamwerk. Er is ruimte gemaakt voor Kleinschalig Opdrachtgeverschap. Niet alleen voor particuliere individuen maar ook voor ontwikkelaars, beleggers en aannemers om in kleine series woningen en/of bedrijfsruimte te ontwikkelen. Via een nieuw aan te leggen langzaam verkeersbrug en expressieve appartemententorens worden Laakhaven West en Petroleumhaven met elkaar verbonden. In Petroleumhaven zal vanwege de ligging aan de doodlopende havenarm een kwalitatief iets hoger woonmilieu nagestreefd worden dan in Laakhaven West. Voor de openbare ruimte is Residentiekwaliteit de basisnorm. Qua materiaalgebruik wordt aangesloten bij het gebied Laakhaven Centraal. Hergebruik van keien langs het water en inpassing van 2 oude havenkranen moeten daarbij het havenkarakter benadrukken. Vanwege het hoog stedelijke karakter van het gebied zijn wonen en werken de belangrijkste functies in het gebied, maar vanwege het na te streven gemengde karakter zijn in beperkte mate ook andere functies mogelijk zoals horeca, detailhandel, cultuur, religie, kantoor/dienstverlening, zorg, sport en leisure maar ook onderwijs als daar behoefte aan blijkt te zijn.

Wijzigingen
Niet van toepassing.

Wijzigingen

Het programma zal worden aangepast via de herziening 2017.

Het saldo van de grondexploitatie is per 1-1-2017 € 14,66 mln. negatief op contante waarde. Dit saldo is gedekt door de Voorziening Negatieve Plannen.

Wijzigingen (verschillenverklaring)
Het saldo van de grondexploitatie is € 29.000 (€ 0,03 mln.) op Netto Contante Waarde (NCW) verslechterd. De kosten zijn met € 18.000 toegenomen vanwege verwachte hogere plankosten voor het opstellen van de in 2017 voorziene herziening van het plankader. Als gevolg van een aangepaste planning is er netto een negatief faseringseffect van € 11.000.

De risico’s op de grondexploitatie worden opgevangen door de Reserve Grondbedrijf.

Het risicoprofiel is per 1-1-2017 bepaald op € 0,8 mln. negatief. De bandbreedte in saldo is gebaseerd op het risicoscenario’s MPG. De bandbreedte ligt tussen de € 15,8 mln. negatief en € 18,6 mln. negatief op eindwaarde per 31-12-2022.

Wijzigingen (bestuurlijke verschillenverklaring)
Niet van toepassing. Het risicoprofiel is gelijk gebleven.

.
In 2007 is het projectdocument met bijbehorende grondexploitatie van Laakhaven Petroleumhaven vastgesteld. Door middel van jaarrekeningen en halfjaarberichten is de stand van zaken van de begroting aan het bestuur voorgelegd. De meest recente bestuurlijk vastgestelde stand betreft nu de stand 1-6-2016 (Halfjaarbericht 2016).

Te verwachten besluitvorming 2017
Eind Q1/begin Q2 zal een herziening van projectdocument en grondexploitatie ter bestuurlijke besluitvorming worden voorgelegd.

Wijzigingen:
Herziening projectdocument vindt niet plaats eind 2016 maar 1^e helft 2017.

*exclusief te realiseren rentekosten en indexering

Van de totale kosten is 56,8% gerealiseerd. Van de totale opbrengsten is 71,1% gerealiseerd. De totale realisatie ligt daarmee op 62,0%.

Belangrijkste werkzaamheden en planning
De 1^e kavels zullen eind 2017/begin 2018 in verkoop worden gebracht. Eind 2016 is de waterbodem van de doodlopende havenarm gesaneerd en begin 2018 zal er bouwrijp gemaakt worden waarbij ook de kademuren, rekening houdend met beschermde varen soorten, vernieuwd zullen worden. Onderzocht wordt of het gebied met het spoedig aanleggen van een aanlegsteiger als nautisch woongebied op de kaart gezet kan worden. De ontsluiting van de uit te geven kavels zal Q4 2018 zijn aangelegd, zodat er vanaf eind 2018 kan worden gebouwd. De plannen voor de openbare ruimte zullen worden opgesteld zodat deze als uitgangspunt kunnen dienen voor het bouwrijp maken en na oplevering van de gebouwen kunnen worden aangelegd.

Wijzigingen

De planning loopt ca. een jaar uit in verband met vervanging kademuren.

Spuikwartier (investeringsproject OCC)

Kerngegevens algemeen                   Kerngegevens financieel

Datum van gegevens: 1-1-2017 Looptijd: 2014 – 2020
Projectnaam: Spuikwartier Investering: € 177,4 mln.
Projectkenmerk: Investeringsproject Planrealisatie: 8,72 %
Programma: 5 – Cultuur en Bibliotheek Saldo: n.v.t
Portefeuillehouder: Wijsmuller Risicoprofiel: € 3,7 mln.

Samenvatting   wijzigingen

Omschrijving

Het investeringsproject Spuikwartier omvat de realisatie van het Onderwijs- en Cultuur Complex (OCC). De grondexploitatie omvat de (grotere) gebiedsontwikkeling met o.a. de gronduitgifte voor zowel het OCC als voor het overig programma in het plangebied. Dit is de Grip rapportage van het investeringsproject OCC.

In november 2014 heeft de gemeenteraad het besluit genomen tot een nieuwe aanpak van de stedelijke ontwikkeling in dit deel van de stad (RIS 276520). De opgave om een plan en een ontwerp te laten maken voor een nieuw onderwijs- en cultuurgebouw in goede samenhang met de herontwikkeling van de tweede en laatste fase van Wijnhavenkwartier is met directe betrokkenheid van marktpartijen opgepakt.

Het OCC wordt aan de Turfmarktzijde van het plangebied gepositioneerd op een deel van de huidige theaterkavels en op een deel van de locatie van de leegstaande laagbouw van het voormalige gebouw van het ministerie van Binnenlandse zaken en op een deel van de leegstaande kantoortoren van het voormalige gebouw van het ministerie van Justitie.

De sloop van de bebouwing is volledig afgerond. De Dr. Anton Philipszaal en de danszaal van het Lucent danstheater zijn begin 2016 geamoveerd. De sloop van de voormalige ministeriegebouwen is eind november 2016 afgerond. Tijdens de bouw van het OCC blijft de toneeltoren, het achtertoneel van het Lucent Danstheater en de kantoorvleugel nog gehandhaafd als ‘woonhuis’ van het NDT. De oplevering van het OCC is in juni 2020 voorzien.

Relatie met programmabegroting

Het project is onderdeel van “Programma 5. Cultuur, Bibliotheek en monumentenzorg”. De doelstelling van het programma 5 is behoud van cultureel erfgoed, een gevarieerd aanbod en ondersteunen van kunst en cultuur. De grondexploitatie is onderdeel van “Programma 15 Stadsontwikkeling”. De doelstellingen van het programma 15 zijn ‘het stimuleren van werkgelegenheid, het bieden van ruimte aan alle Hagenaars en een vitalisering van Den Haag’.

Relatie met doelen in beleidskaders
In rv94 2014 is aangegeven dat de gebiedsontwikkeling in het Spuikwartier en realisatie van het OCC volop bijdraagt aan behoud en versterking van het culturele klimaat in Den Haag.

De plannen voorzien in nieuwe huisvesting voor het Residentie Orkest, het Nederlands Dans Theater, het Koninklijk Conservatorium en de Stichting Dans- en Muziekcentrum. Ook leveren de plannen een bijdrage aan een levendig gebied dat aantrekkelijk is voor alle typen bezoekers overdag en ’s avonds: passanten op weg naar de binnenstad, culturele bezoekers, horecabezoekers, overnachters, studenten en toeristen. De investering in het nieuwe complex en de commerciële ontwikkeling die mogelijk gemaakt wordt, draagt bij aan versteviging van het culturele hart in de stad, behoud van de culturele instellingen, consumptieve bestedingen in de stad en een hogere vastgoedwaarde in de omgeving van het Spuikwartier.

Relatie met doelen in projectkaders
Kaders en Kredietaanvraag 2014 (RIS 276520): Er wordt meer gedaan dan alleen een gebouw ontwikkelen. Het Spuiplein blijft behouden en kan opnieuw ingericht worden. Het Spuiplein is straks geschikt voor (culturele) evenementen en heeft een hoge verblijfskwaliteit. We ontwikkelen het Spuikwartier in samenhang met het Oude Centrum en de Rivierenbuurt inclusief extra bebouwingsmogelijkheden aan de Schedeldoekshaven. Het leegstaande ministerie kan sneller tot ontwikkeling worden gebracht. Door de gekozen aanbestedingsvorm voor de gebiedsontwikkeling in het Spuikwartier en realisatie van het OCC is het mogelijk meer rekening te houden met specifieke aspecten zoals social return. Hiermee is het mogelijk om de met de voorbereiding en realisatie gemoeide werkgelegenheid voor een deel in Den Haag te laten neerslaan.

Wijzigingen
Er zijn geen wijzigingen.

Voor het OCC is gebruik gemaakt van het bestaande Programma van Eisen (PvE), zoals dit in 2013 was opgesteld ten behoeve van de bouw van het Spuiforum en nadien ten behoeve van de integrale aanbesteding is geactualiseerd en verfijnd in samenspraak met de vier instellingen. T.b.v. de aanbesteding is het programma verder uitgekristalliseerd.

Het investeringsproject houdt nu rekening met het realiseren van het volgende programma:

• 45.750 m² bvo cultuur;
• 1.250 m² bvo retail- en horecaruimte in het OCC
• 276 parkeerplaatsen;
• 1.500 stallingsplaatsen voor fietsen.

Wijzigingen
Er zijn geen wijzigingen.

Wijzigingen
De aanbesteding en de daaropvolgende opdrachtverstrekking heeft in 2015 binnen budget plaatsgevonden. Op grond van de uitkomsten van deze aanbesteding is er geen aanleiding de budgetten bij te stellen.

De risico’s op het investeringsproject Spuikwartier worden gedekt uit risicoreserves en onvoorzien binnen het vastgestelde uitvoeringsbudget van € 177,4 miljoen.

Wijzigingen

Er zijn geen wijzigingen.

Risicoreservering totale gebiedsontwikkeling Spuikwartier

Naast de risicoreservering binnen het uitvoeringsbudget is er nog een algemene risicoreservering binnen het financiële kader zoals opgenomen in raadsvoorstel 94, RIS 276520.
De reserves en voorzieningen zijn niet bedoeld om op voorhand uit te geven. Er zal maximaal gestuurd worden om binnen het reguliere budget te blijven, maar mocht zich een onontkoombare en onafwendbare tegenvaller voordoen, kan daar een beroep op worden gedaan, zonder vooraf de raad om extra krediet te moeten vragen. De risicoreservering van de totale gebiedsontwikkeling Spuikwartier is ongewijzigd.

Wijzigingen

Er zijn geen wijzigingen.

Middels Grip-rapportages wordt de stand van zaken gerapporteerd. Daarnaast wordt de gemeenteraad periodiek geïnformeerd middels kwartaalberichten. Voor het schema, zie de Grip-rapportage van de grondexploitatie Spuikwartier.

Wijzigingen

Naast de Grip-rapportages zal de gemeenteraad ook middels kwartaalrapportages geïnformeerd worden.

In deze Grip-rapportage is de planning aangepast en kan kennis genomen worden van mogelijk optredende risico’s die vaak ook een factor tijd kennen. Indien en zodra die zich voordoen, zal de raad hierover uiteraard geïnformeerd worden. Indien het aanmerkelijke gevolgen voor de totaalplanning betreft, zal daarmee niet gewacht worden tot de eerstvolgende Grip-rapportage. De gedetailleerde planning is als volgt:

OCC

• Juni 2016 ontvankelijke aanvraag omgevingsvergunning OCC ingediend door bouwcombinatie en vergunning verleend in december 2016;
• December 2016 sloop voormalige Justitietoren en laagbouw BZK gereed;
• Januari 2017 ter beschikkingstelling bouwterrein en start voorbereidende bouwwerkzaamheden;
• Medio 2017 start bouwwerkzaamheden;
• Juni 2020 oplevering;
• Medio 2020 herinrichting openbare ruimte rondom OCC en inclusief Spuiplein gereed;
• September 2020 start theaterseizoen en schooljaar in nieuwe OCC.

Wijzigingen
Ten opzichte van de vorige Grip-rapportage:

• Sloop voormalige Justitietoren en laagbouw BZK is gereed.
• De aanvraag omgevingsvergunning OCC is op 14 juli 2016 ingediend en in december 2016 verleend.
• Oplevering van het OCC is verschoven van juni 2019 naar juni 2020, waarmee ook de oplevering van de openbare ruimte rondom het OCC, inclusief Spuiplein, en het eerste theaterseizoen en schooljaar in het OCC zijn gewijzigd naar respectievelijk medio 2020 en september 2020.

Spuikwartier (investeringsproject detailhandel/horeca)

Kerngegevens algemeen                Kerngegevens financieel

Datum van gegevens: 31-12-2016 Looptijd: 2014 – 2020
Projectnaam: Spuikwartier Omzet : € 7,7 mln.
Projectkenmerk: Investeringsproject Planrealisatie: 0,0 %
Programma: 15 - Stadsontwikkeling Saldo: € 0,1 mln. POS
Portefeuillehouder: Wijsmuller Risicovoorziening: € 0,4 mln.

Samenvatting   wijzigingen

Omschrijving

Het investeringsproject Spuikwartier omvat de realisatie van het Onderwijs- en Cultuur Complex (OCC). De grondexploitatie omvat de (grotere) gebiedsontwikkeling met o.a. de gronduitgifte voor zowel het OCC als voor het overig programma in het plangebied. In het kader van de toepassing van de nieuwe BBV regels (RIS 295701) is er een investeringsproject ontstaan voor de realisatie van horeca/detailhandel in het OCC. Dit onderdeel was eerst opgenomen in de grondexploitatie. Dit is de Grip rapportage van het investeringsproject horeca/detailhandel.
Zie de toelichting bij het investeringsproject OCC voor de verdere omschrijving.

Relatie met programmabegroting

Het project is onderdeel van “Programma 15 Stadsontwikkeling”. De doelstellingen van het programma 15 zijn ‘het stimuleren van werkgelegenheid, het bieden van ruimte aan alle Hagenaars en een vitalisering van Den Haag’.
Zie de toelichting bij het investeringsproject OCC voor de verdere omschrijving.

Wijzigingen
Er zijn geen wijzigingen.

Voor het OCC is gebruik gemaakt van het bestaande Programma van Eisen (PvE), zoals dit in 2013 was opgesteld ten behoeve van de bouw van het Spuiforum en nadien ten behoeve van de integrale aanbesteding is geactualiseerd en verfijnd in samenspraak met de vier instellingen.

Het investeringsproject houdt nu rekening met het realiseren van 1.250 m² bvo horeca/detailhandel in het OCC.

Wijzigingen
Er zijn geen wijzigingen.

Het saldo van het investeringsproject is € 0,1 miljoen. Dit is opgebouwd uit € 3,8 miljoen kosten (geraamde grondkosten € 2,1 miljoen en bijdrage aan de bouwkosten € 1,7 miljoen) en € 3,9 miljoen geraamde opbrengst.

Wijzigingen
Het project was eerst onderdeel van de grondexploitatie. Zie verschillenverklaring van de grondexploitatie.

De risico’s op het investeringsproject worden gedekt uit risicoreserves.

De risicobuffer bedraagt € 396.000.

Wijzigingen
Het project was eerst onderdeel van de grondexploitatie. Zie verschillenverklaring van de grondexploitatie.

Middels Grip-rapportages wordt de stand van zaken gerapporteerd. Daarnaast wordt de gemeenteraad periodiek geïnformeerd middels kwartaalberichten. Voor het schema, zie de Grip-rapportage van de grondexploitatie Spuikwartier.

Wijzigingen

Naast de Grip-rapportages zal de gemeenteraad ook middels kwartaalrapportages geïnformeerd worden.

Omdat het programma horeca/detailhandel wordt gerealiseerd in het OCC sluit de planning aan op die van het investeringsproject OCC.

Wijzigingen

De uitgifte van het OCC is met een jaar vertraagd daarom zal de gronduitgifte in 2017 plaats vinden.

Spuikwartier (grondexploitatie)

Kerngegevens algemeen             Kerngegevens financieel

Datum van gegevens: 1-1-2017 Looptijd: 2013 - 2021
Projectnaam: Spuikwartier Omzet: € 118,0 mln.
Projectkenmerk: Grondexploitatie Planrealisatie: 26,7%
Programma: 15 – Stadsontwikkeling Saldo eindwaarde: € 1,1 mln. POS
Portefeuillehouder: Wijsmuller Risicoprofiel: € 8,7 mln. NEG

Samenvatting wijzigingen

Omschrijving

De investeringsprojecten Spuikwartier omvat de realisatie van het onderwijs- en cultuurcomplex (OCC) en de horeca/detailhandel in het OCC. De grondexploitatie omvat de gebiedsontwikkeling met de gronduitgifte voor het OCC en woningen en commerciële voorzieningen. Dit is de Grip-rapportage van de grondexploitatie.

De grondexploitatie Spuikwartier heeft betrekking op de integrale gebiedsontwikkeling Spuikwartier. Het Lucent Danstheater, de Dr. Anton Philipszaal en het oude ministerie van Binnenlandse Zaken en Justitie zijn/worden gesloopt om plaats te maken voor een onderwijs- en cultuurcomplex (OCC). Het programma van de gebiedsvisie omvat naast het OCC, woningen, een hotel en horeca/detailhandel. Ondergronds bevinden zich de parkeergarages Spui Centre en Turfmarkt.

De sloop van de bebouwing is afgerond. Tijdens de bouw van het onderwijs- en cultuurcomplex blijft de toneeltoren en het achtertoneel van het Lucent Danstheater gehandhaafd als ‘woonhuis’ van het NDT. De oplevering van het onderwijs- en cultuurcomplex is in juni 2020 voorzien. Een deel van de Turfmarktgarage is gerenoveerd en wordt tijdelijk geëxploiteerd door de gemeente.

Relatie met programmabegroting
De grondexploitatie is onderdeel van “Programma 15 Stadsontwikkeling”. De doelstellingen van het programma 15 zijn ‘het stimuleren van werkgelegenheid, het bieden van ruimte aan alle Hagenaars en een vitalisering van Den Haag’.
Zie de toelichting bij het investeringsproject OCC voor de verdere omschrijving.

Wijzigingen

Er zijn geen programmatische wijzigingen.

De grondexploitatie gaat uit van onderstaand uitgifteprogramma:

Het onderwijs- en cultuurcomplex is 45.750 m² bvo met daarnaast 1.250 m² bvo horeca detailhandel. De gronduitgifte vindt (binnen de grondexploitatie) in 2017 plaats.
Het programma dat door VWV (Sonate) zal worden ontwikkeld is vastgelegd in de 2^e allonge. Binnen de 59.000 m2 bvo bebouwing in de twee gehanteerde fasen (tussen OCC en Wijnhavenkwartier fase 2.1 en langs de Schedeldoekshaven) worden een hotel van 10.336 m² bvo, commercieel programma van 2.258 m² bvo en circa 427 woningen gerealiseerd waarvan 88 in de sociale sector. Het programma wordt momenteel uitgewerkt door Sonate.

Er worden 276 parkeerplaatsen gerealiseerd in de parkeergarage Spui Centre, 400 parkeerplaatsen in de Turfmarktgarage en daarnaast omvat het programma 600 fietsparkeerplaatsen. Deze zijn onderdeel van de genoemde 1.500 fietsparkeerplaatsen in de vastgoedexploitatie.

Wijzigingen
De fasering van het OCC en de Spui Centre garage is met een jaar verschoven.

Het saldo van de grondexploitatie is per 1-1-2017 € 1,02 mln. positief op contante waarde.

Wijzigingen (bestuurlijke verschillenverklaring)

Het saldo van de grondexploitatie is € 951.000,- NCW positief. Ten opzichte van de laatste stand is het saldo € 1.046.000 (NCW) lager. Dit is met name veroorzaakt door asbest dat is aangetroffen in de betonnen kern van de JuBi-toren en de vertraging. Hier staat een besparing op de kosten tegenover. Het gaat om een besparing op de verbouwing van de Turfmarktgarage, minder kosten voor het bouwrijp maken omdat deze voor eigen rekening door de ontwikkelaar worden verricht en het laten vervallen van diverse kleinere reserveringen die niet nodig zijn. Tevens is de grondexploitatie aangepast conform de nieuwe BBV regelgeving. Hierbij is het gebundeld raadsvoorstel inzake wijzigingen als gevolg van de BBV vernieuwing (RIS295701, besluit II 1.1 Investeringen uitgelicht uit grondexploitaties) verwerkt. De bouwexploitatie van het commerciële vastgoed (zowel baten als lasten) zijn uit de grondexploitatie gelicht. Daarvoor in de plaats is de residuele grondwaarde opgenomen wat ongeveer gelijk is aan het saldo van de vastgoedexploitatie. Het financiële effect van deze aanpassing is voor deze grondexploitatie beperkt. Gemeentebreed hebben deze aanpassingen ook een budgetneutraal financieel effect.

De risico’s op de grondexploitatie worden opgevangen door de Reserve Grondbedrijf. De benodigde omvang van deze risicobuffer wordt jaarlijks bepaald in de Meerjarenprognose Grondexploitaties (MPG).

De impact van de risico’s en positief saldo op de grondexploitatie is per 1-1-2017 bepaald op € 8,3 mln. nadelig. Dit is opgebouwd uit het risicoprofiel van € 9,3 mln. en de stand positieve saldo van € 1,0 mln.

Wijzigingen

Het risicoprofiel is verbeterd met € 0,2 miljoen. Dit verschil is opgebouwd uit € 0,8 miljoen ingeboekte en vervallen risico’s, een verschuiving van € 0,4 miljoen naar het investeringsproject detailhandel/horeca. Hier staat tegenover dat het positieve saldo met € 1,0 miljoen is gewijzigd.
De ingeboekte risico’s betreffen de vertragingskosten (tijdelijk beheer en plankosten), de malusregeling van de Spui Centre garage en afroming van meeropbrengsten van de Stadhuisgarage. Het risico op meerkosten sloop door de complexiteit ven boven- en ondergrond is vervallen doordat de sloop is afgerond. De verschuiven naar het investeringsproject detailhandel/horeca betreft het marktrisico op de verkoopopbrengst. Het verschil in saldo is bij de wijziging in het saldo beschreven.

Middels Grip-rapportages wordt de stand van zaken gerapporteerd.

Wijzigingen
Er is een afspraak gemaakt om per kwartaal een voortgangsrapportage te maken.

*exclusief te realiseren rentekosten

Van de totale kosten is 54,3% gerealiseerd. Van de totale opbrengsten is 0,7% gerealiseerd. De totale realisatie ligt daarmee op 26,7%.

Het zwaartepunt van de investeringen die in de tweede helft van 2016 zijn gerealiseerd is de renovatie van de eerste fase van de Turfmarktgarage en de sloopactiviteiten in het gebied. Uitgangspunt van de grondexploitatie was dat de grond voor het cultuurgebouw in 2016 werd uitgegeven. Deze is naar 2017 geschoven.

De gedetailleerde planning is als volgt:

Gebiedsontwikkeling Spuikwartier

• Juni 2016 ontvankelijke aanvraag omgevingsvergunning OCC ingediend door bouwcombinatie en vergunning verleend in december 2016;
• December 2016 sloop voormalige Justitietoren en laagbouw BZK gereed;
• Januari 2017 ter beschikkingstelling bouwterrein en start voorbereidende bouwwerkzaamheden OCC, medio 2017 start bouwwerkzaamheden en juni 2020 oplevering;
• Juli 2016 renovatie gedeelte Turfmarktgarage t.b.v. bewonersparkeren Wijnhavenkwartier 2.1 gereed.
• 31 juli 2017 ontvankelijke aanvraag omgevingsvergunning indienen door Sonate van eerste en tweede fase commercieel programma.
• Medio 2020 herinrichting openbare ruimte rondom OCC en Spuiplein gereed.

Wijzigingen

De sloopwerkzaamheden zijn door het aantreffen van asbest in de kern beperkt vertraagd. De oplevering van het OCC is met een jaar vertraagd. Er is uitstel aan Sonate verleend voor het indienen van de omgevingsvergunning.

Sportcampus Zuiderpark (gebouwontwikkeling)

Kerngegevens algemeen                   Kerngegevens financieel

Datum van gegevens: 1-1-2017 Looptijd: 2013 - 2017
Projectnaam: Sportcampus Zuiderpark Investering: € 46,3mln.
Projectkenmerk: Investeringsproject Planrealisatie: 85%
Programma: 12 – Sport Saldo: n.v.t
Portefeuillehouder: Baldewsingh Risicoprofiel: < € mln.

Samenvatting   wijzigingen

Omschrijving

Deze rapportage heeft betrekking op de gebouwontwikkeling.

Het project betreft de integrale ontwikkeling van de Sportcampus Zuiderpark. Het college heeft de ambitie om conform het Krachtwijkenprogramma ter plaatse van het voormalige ADO-stadion in het Sportkwadrant van het Zuiderpark een gecombineerde (top)sport en onderwijscluster (HBO- en MBO niveau) te realiseren. In december 2013 is voor het gebouw het raadsvoorstel Realisatie Sportcampus Zuiderpark door de gemeenteraad vastgesteld.

Voor de realisatie heeft de gemeente in oktober 2013 een samenwerkingsovereenkomst (SOK) met de Haagse Hogeschool getekend. De Haagse Hogeschool en ROC Mondriaan willen de onderwijsfuncties in de Sportcampus in het studiejaar 2017-2018 in gebruik nemen. De Haagse Hogeschool en ROC Mondriaan maken mede gebruik van de gemeentelijke sportvoorzieningen in het gebouw.

Relatie met programmabegroting
De Sportcampus is onderdeel van het programma 12 – Sport, programmaonderdeel Sport- en spelaccommodaties; binnensport. Doel van het programma Sport is dat zo veel mogelijk Hagenaars regelmatig en intensief sporten op een prettige verantwoorde manier en bij voorkeur in georganiseerd verband. Sportaccommodaties en sportverenigingen zijn ontmoetingsplaatsen bij uitstek en bieden een sociale structuur. Daarnaast versterken topsportprestaties en evenementen het positieve beeld van de stad.

De Sportcampus Zuiderpark is tevens onderdeel van programma 15 - Stadsontwikkeling. Doel van het programma Stadsontwikkeling is onder andere het bieden van ruimte aan alle Hagenaars en een vitalisering van Den Haag. Dit willen we onder andere bereiken door aan te sluiten bij kansen en kwaliteiten van specifieke gebieden en door aantrekkelijke buitenruimte te ontwikkelen.

Relatie met doelen in beleidskaders
In het collegeprogramma 2006-2010 is de bouw van een topsporthal in Den Haag opgenomen. Met de bundeling van sport en onderwijs wordt de ambitie van Den Haag gerealiseerd om in het kader van de wijkaanpak deze plek in het Zuiderpark en de directe omgeving een stevige impuls te geven.

Door de ruimte rond de Sportcampus opnieuw in te richten en de parkeerplaatsen zorgvuldig in te passen in de parkomgeving (conform Kader Nota Openbare Ruimte), ontstaat een aantrekkelijke buitenruimte voor studenten, sporters, bezoekers en recreanten die tevens recht doet aan het karakter van het Zuiderpark als Rijks beschermd stadsgezicht.

Relatie met doelen in projectkaders
Doel van het project is de realisatie van de Sportcampus met daarin opgenomen een (top)sportcentrum met sporthallen en een onderwijsvoorziening waarin de vestiging van de Academie voor Sportstudies van De Haagse Hogeschool wordt gehuisvest en de afdeling Lifestyle, Sport en Beweging van ROC Mondriaan.

Wijzigingen
Niet van toepassing.

De Sportcampus Zuiderpark bestaat uit:

Het gebouw met de volgende onderdelen
A. Het gemeentelijk deel (ca. 65% van het totale gebouw) met onder meer:

• een topsporthal met een tribune voor 3.500 bezoekers;
• een dubbele breedtesporthal voor amateursporten;
• een turnhal, met de specifieke faciliteiten voor de turnsport;
• een beachsporthal;
• voor deze hallen bijkomende voorzieningen als kleedkamers, toestellenbergingen en dergelijke;
• kantoorfaciliteiten voor sportondersteunende organisaties;
• ontvangst- en horecavoorzieningen voor gebruikers en bezoekers.

B. De Academie van Sportstudies van de Haagse Hogeschool (HHS) (ca. 30% van het totale gebouw) met:

• college-en studieruimtes;
• ondersteunende ruimtes voor docenten en (naar verwachting een groei tot 1.400) studenten;
• drie gymzalen met de daarbij horende voorzieningen;
• een danszaal en een dojo (voor oosterse vechtsporten).

C. De School voor Lifestyle, Sport en Bewegen van ROC Mondriaan (ca. 5% van het totale gebouw), als dependance van de hoofdvestiging in Delft.

Plan voor de openbare ruimte waaronder de ringweg en parkeervoorzieningen
De komst van de Sportcampus maakt het mogelijk de ringweg in het park af te maken tot een autovrije route voor fietsers, skaters en wandelaars. Bij de ingang aan de Melis Stokelaan is een parkeervoorziening op maaiveld ontwikkeld, passend bij het monumentale karakter van het Zuiderpark. Met deze voorziening en extra parkeerplaatsen bij ADO/De Aftrap, HDV, het zwembad en de bestaande wegcapaciteit (aan de zijde van het Zuiderpark) langs de Melis Stokelaan, wordt voorzien in de parkeerbehoefte van 667 parkeerplaatsen.

Wijzigingen
Niet van toepassing.

Gesplitst over de verschillende functies bedragen de gemeentelijke stichtingskosten € mln.

^*) Exclusief rentekosten tijdens de bouw. Deze zijn opgenomen in bestemmingsreserve voorfinancieringsrente Sportcampus (BR3479).

Wijzigingen
Niet van toepassing.

De risico’s op de bouwontwikkeling worden opgevangen binnen de begroting van de stichtingskosten waarin ook een reserve onvoorzien is opgenomen.

Wijzigingen
Niet van toepassing.

2015
Eind maart is, na een feestelijke starthandeling met onder andere toekomstige gebruikers zoals sporters en studenten, de combinatie Ballast Nedam/Kuijpers Installaties gestart met de bouw van de Sportcampus.

Op verzoek van de Rekeningencommissie heeft de Gemeentelijke Accountantsdienst een audit uitgevoerd over de tussentijdse verantwoording over het project Sportkwadrant waarvan het project Sportcampus Zuiderpark een onderdeel is. De rapportage hiervan is in september aangeboden aan de Rekeningencommissie.

De Commissies Samenleving en Ruimte zijn op 24 november geïnformeerd over de voortgang van het project. Gemeld is dat ROC Mondriaan besloten heeft om eigenaar te worden van hun onderwijsdeel in plaats van huurder van de gemeente. Daarnaast is de exploitatie van de sportzalen, de stand van zaken rond de onherroepelijke kapvergunning en de aanbesteding en uitvoering van de herinrichting openbare ruimte toegelicht. Over de voortgang van de bouw is gemeld is dat de contouren van het complex al goed zichtbaar zijn en dat de eerste betonnen tribune-elementen voor de topsporthal zijn aangeleverd. Deze elementen zijn echter afgekeurd omdat ze niet conform de esthetische kwaliteitseisen voor schoon beton uit het bestek zijn uitgevoerd. Er moet rekening mee gehouden worden dat dit gevolgen heeft voor de planning, hetgeen de verantwoordelijkheid is van de aannemer.

2016
De Commissie Samenleving is op 10 februari geïnformeerd dat met de aannemer overeenstemming is bereikt over het leveren en plaatsen van de betonnen tribune-elementen in de topsporthal conform het bestek en dat de aannemer hiervoor geen bouwtijdverlenging zal claimen. Op 4 oktober 2016 is de Commissie Samenleving geïnformeerd dat aannemer het werk in het vroege voorjaar van 2017 oplevert.

Wijzigingen
Niet van toepassing.

De gevelbeplating is aangebracht, waarmee de uiterlijke verschijningsvorm van de accommodatie duidelijk zichtbaar en herkenbaar is geworden. Aan de binnenzijde zijn de plafonds grotendeels aangebracht, de gietvloeren in de algemene ruimtes van het gebouw zijn gegoten en met de aanleg van de sportvloeren in de topsporthal en de breedtesporthal is gestart. Tevens zijn de installaties van het gebouw grotendeels geplaatst en zijn de sporttechnische installaties bijna gereed. Het zand voor de beachhal is aangebracht en de betonnen tribune-elementen in de topsporthal zijn geplaatst en voldoen aan het bestek.
Momenteel werkt de aannemer aan de afbouw van de sportcampus. Oplevering wordt door de aannemer voorzien in het eerste kwartaal van 2017.

Wijzigingen
Het gebouw zal in zijn geheel gelijktijdig worden opgeleverd aan de gemeente, Haagse Hogeschool en de ROC Mondriaan.

Sportcampus Zuiderpark: Grondexploitatie

Kerngegevens algemeen              Kerngegevens financieel

Datum van gegevens: 1-1-2017 Looptijd: 2013 - 2017
Projectnaam: Sportcampus Zuiderpark Omzet: € 21,3 mln.
Projectkenmerk: Grondexploitatie Planrealisatie: 82,7 %
Programma: 15 – Stadsontwikkeling Saldo eindwaarde: € 5,93mln. NEG
Portefeuillehouder: Wijsmuller Risicoprofiel: € 0,9mln. NEG

Samenvatting   wijzigingen

Omschrijving

Het project betreft de integrale ontwikkeling van de Sportcampus Zuiderpark. Conform het Krachtwijkenprogramma wordt ter plaatse van het voormalige ADO-stadion in het Sportkwadrant van het Zuiderpark een gecombineerde (top)sport en onderwijscluster (HBO- en MBO niveau) gerealiseerd. In december 2013 is voor de realisatie van het gebouw het raadsvoorstel Realisatie Sportcampus Zuiderpark door de gemeenteraad vastgesteld. Deze rapportage heeft betrekking op de grondexploitatie.
Voor het bouw- en woonrijp maken, het ontwerp voor en de aanleg van de openbare ruimte, inclusief de inpassing van het parkeren, en de uitgifte (via omlabeling) van de grond, is in november 2013 het Projectdocument Sportcampus Zuiderpark inclusief de (geheime) grondexploitatie door het college van Burgemeester en Wethouders vastgesteld.

DO herinrichting openbare ruimte Sportcampus Zuiderpark

Zie investeringsproject.

Het bouwrijpe perceel is in november 2014 “uitgegeven” via omlabeling door de CVDH uit het programma Ruimtelijke Ordening en Gebiedsontwikkeling van de dienst DSO naar het programma Sport van de dienst OCW. De CVDH zorgt dat het te realiseren complex Sportcampus Zuiderpark wordt gesplitst in appartementsrechten en dat deze aan de participerende partijen worden geleverd.

Bij het woonrijp maken van het terrein rond de Sportcampus wordt circa 77.000 m² openbare ruimte opnieuw ingericht, conform het goedgekeurde DO voor de herinrichting van de openbare ruimte, en worden de benodigde parkeerplaatsen aangelegd. De parkeervraag is 667 parkeerplaatsen. Deze bestaat uit 127 bestaande parkeerplaatsen langs de Melis Stokelaan (aan de zijde van het Zuiderpark) en 540 parkeerplaatsen in het park nabij de Sportcampus.

Wijzigingen
Niet van toepassing.

Het saldo van de grondexploitatie is per 1-1-2017 € 5,79 mln. negatief op contante waarde. Dit saldo is gedekt door de Voorziening Negatieve Plannen.

Wijzigingen (verschillenverklaring)

De risico’s worden gedekt door de Reserve Grondbedrijf.

Het risicoprofiel is per 1-1-2017 bepaald op € 0,9 mln. negatief. De bandbreedte in saldo is gebaseerd op het risicoscenario’s MPG. De bandbreedte ligt tussen de € 5,6 mln. negatief en € 9,4 mln. negatief op eindwaarde per 31-12-2017.

Wijzigingen
Risico’s die zijn vervallen (verwerkt bij programmarekening) betreffen apparaatslasten voor € 100.000.
De kans heeft zich voorgedaan m.b.t. het verkrijgen van een bijdrage DSB/Riolering voor het schoonwaterriool: € 63.000 (verwerkt bij programmarekening).

Zie investeringsproject.

Wijzigingen
Niet van toepassing.

*exclusief te realiseren rentekosten en indexering (deze zijn onderdeel van het saldo op contante waarde)

Van de totale kosten is 74,9 % gerealiseerd. Van de totale opbrengsten is 96,3 % gerealiseerd. De totale realisatie ligt daarmee op 82,7 %.

De herinrichting van de openbare ruimte bestaat globaal uit drie onderdelen waaronder de aanpassingen aan het terrein en het spoortracé van Stoomgroep West. Dit is uitgevoerd en opgeleverd in het eerste kwartaal 2016. De overige twee onderdelen zijn de herinrichting van het openbare gebied tussen de atletiekbaan en de Melis Stokelaan waaronder de aanleg van de parkeerterreinen (fase 1) en de herinrichting van het gebied rond de Sportcampus (fase 2). Fase 1 en 2 worden uitgevoerd door civiele aannemer Jos Scholman Groen BV.

Fase 1: gebied tussen atletiekbaan en Melis Stokelaan
Het overgrote deel van deze werkzaamheden is in september afgerond en de parkeerterreinen zijn voor gebruik opengesteld. In het najaar is gestart met het (terug) planten van de bomen en de groenvoorzieningen zoals de hagen. Ook wordt er nog gewerkt aan de middenberm met het HTM- spoor. De asfalt deklaag op de rijweg moet nog worden aangebracht. Dit wordt aansluitend uitgevoerd op de asfalteringswerkzaamheden in fase 2, als er geen zwaar bouwverkeer meer naar de Sportcampus rijdt.

Fase 2: gebied rond de Sportcampus
In oktober is gestart met de aanleg van de vlonder en brug over het water naar de sportvelden. Eind januari starten de overige werkzaamheden zoals de aanleg van de ringweg en de paden rond de Sportcampus. Aansluitend worden de bomen en overige groenvoorzieningen aangeplant.

Wijzigingen
Doordat de oplevering van het gebouw eind januari 2017 wordt voorzien, loopt de uitvoering van de civiele werkzaamheden door tot het tweede kwartaal van 2017. De uitvoering is afhankelijk van de voortgang van de bouw, het beschikbaar komen van het bouwterrein en weersomstandigheden.

SCHEVENINGEN HAVEN

Kerngegevens algemeen                 Kerngegevens financieel

Datum van gegevens: 1-1-2017 Looptijd: 2012 - 2022
Projectnaam: Scheveningen Haven Omzet: € 103,3 mln.
Projectkenmerk: Grondexploitatie Planrealisatie: 38,2%
Programma: 15 – Stadsontwikkeling Saldo eindwaarde: € 26,1 mln. NEG
Portefeuillehouder: Klein Risicoprofiel: € 4,5 mln. NEG

Samenvatting wijzigingen

Omschrijving

De investeringen voor het herstel van de derde haven (kadeconstructies) en de brug over de Pijp vallen binnen het gebied, maar buiten de grondexploitatie.

Relatie met programmabegroting

De doelstellingen van het programma 15-Stadsontwikkeling zijn het stimuleren van werkgelegenheid, het bieden van ruimte aan alle Hagenaars en een vitalisering van Den Haag. De gemeente heeft gekozen voor versterking van de maritieme bedrijvigheid in Scheveningen haven en heeft gekozen voor de prioriteiten visserij, watersport, havengebonden dienstverlening en innovatie.

Relatie met doelen in beleidskaders

Zoals opgenomen in diverse beleidskaders, zoals het Masterplan Scheveningen-Kust. Bij de stedelijke ontwikkeling van de gebieden rondom de haven is het accent meer op de economische functie van de haven gelegd. De inzet op maritieme economie leidt ook tot een andere vraag aan bedrijfsruimte. De uitwerking van het economische programma krijgt ten opzichte van eerdere plannen een verschuiving van retail en horeca naar bedrijfsruimte. Een andere economische functie stelt andere eisen aan de ruimte. De plannen worden aangepast aan de behoefte van de markt. Voor de locatie en de inpassing van het type bedrijfsactiviteiten moet een afweging plaatsvinden met het woningbouwprogramma. Het een en ander gebeurt binnen het kader van het vastgestelde bestemmingsplan.
Voor het Noordelijk havenhoofd staat een enorme gebiedsontwikkeling op stapel. Het gaat om renovatie van de visafslag, het verder versterken van de visserij middels de aanleg van een verbrede steiger langs het gebouw van de Visafslag en om nieuwbouw en uitbreiding van de visbedrijvigheid. Naast het bedrijfsprogramma voor het viscluster voorziet de ontwikkeling in een stedelijke programma met een hotel, hotelappartementen, Fish Experience en een parkeergarage met een nader te bepalen programma op het dak.

Relatie met doelen in projectkaders
In 2012 is het projectdocument voor Scheveningen haven vastgesteld. Daarna is er besluitvorming geweest rondom het tijdelijke Zuiderstrandtheater, voor de ontwikkeling van blok 6, een programmawijziging voor de blokken 7 en 8 en blok 4C. De ontwikkeling van maritieme bedrijvigheid, de planvorming voor het NHH en het naar voren trekken van de ontwikkeling van blok 5 zijn nu ook in het financiële kader opgenomen.

Wijzigingen
De aanstaande programmatische wijzigingen zijn van grote omvang en daarom is er voor Scheveningen Haven een nieuw projectdocument en bijbehorende herziening van de grondexploitatie gemaakt (RIS 295618).

Het programma bestaat uit 685 woningen, 43.660 m² bvo niet-woningbouw programma en 1.848 gebouwde parkeerplaatsen. Het bestemmingsplan gaat uit van maximaal 700 woningen.

De uitgiftes van blok 6 (zeilcentrum 3.831 m² bvo), blok 7&8 (237 woningen Arcade) en blok 4C (99 woningen en 345 m² bvo werkdeel ASR/MRP) zijn gerealiseerd.
Het nog te realiseren programma kantoren omvat 400 m² bvo kantoren KNRM op het noordelijk havenhoofd. Het programma bedrijven omvat de maritieme bedrijvigheid (3.496 m² bvo) en de uitbreiding van UFA en visbedrijven (9.300 m² bvo). De horeca omvat horeca in de plint van blok 4B (585 m² bvo) en horeca bij visbedrijven, JM Snacks, Simonis en Kraan (2.125 m² bvo). Het hotel betreft een driesterrenhotel op het Noordelijk Havenhoofd (10.800 m² bvo). Het overig programma omvat commercieel programma in de plint van blok 5 (378 m² bvo) en programma op het dak van de parkeergarage (7.500 m² bvo), recreatiewoningen ( 7.400 m² bvo) en Fish experience (5.000 m² bvo) op het Noordelijk Havenhoofd.

Wijzigingen

Het programma kent een kleine aanpassing door de uitgifte van blok 5. Het woningaantal is verlaagd met 2 woningen en het programma horeca in de plint is iets verhoog van 366 m² bvo naar 378 m² bvo en omgezet naar commercieel programma. Ook de parkeernorm is hierop aangepast inclusief de afspraak dat 3 parkeerplaatsen in blok 3 moeten worden opgelost.

Het saldo van de grondexploitatie is per 1-1-2017 € 23,2 mln. negatief op contante waarde. Dit saldo is gedekt door de Voorziening Negatieve Plannen.

Wijzigingen (bestuurlijke verschillenverklaring)

Het saldo grondexploitatie is € 6.305.000 op Netto Contante Waarde (NCW) verbeterd. Dit verschil bestaat uit gewijzigde kosten, opbrengsten en uit faseringseffecten. Het grootste deel (€ 6,8 miljoen) van het voordelig verschil is het gevolg van de gewijzigde BBV (RIS 295701, besluit II 1.1 Investeringen uitgelicht uit grondexploitaties). Concreet gaat het hierbij om de bijdrage aan de oeververbinding en bijdrage UFA. Eind 2016 is ook de pilot met de watertaxi om dezelfde reden uit de grondexploitatie genomen voor € 0,2 miljoen. Gemeentebreed hebben deze aanpassingen een budgetneutraal financieel effect. Het resterende verschil van per saldo € 0,5 miljoen nadelig wordt veroorzaakt door extra plankosten (€ 0,4 miljoen) voor het aanpassen van de overeenkomst met MRP (voorheen ASR), overleg met Hoogheemraadschap Delfland over de effluentleiding in de Houtrustweg en het overleg met betrekking tot de gebiedsontwikkelingsovereen-komst voor het Noordelijk Havenhoofd en een nadelig faseringseffect (€ 0,1 miljoen) als gevolg van de gewijzigde kosten en opbrengsten.

De risico’s op de grondexploitatie worden opgevangen door de Reserve Grondbedrijf.

Het risicoprofiel is per 1-1-2017 bepaald op € 4,47 mln. negatief. De bandbreedte ligt tussen de € 24,8 mln. negatief en € 32,1 mln. negatief op eindwaarde per 31-12-2022.

Wijzigingen

Van het verklaarde verschil (=opgetreden risico’s en kansen) in deze verschillenverklaring van € 290.000 nadelig, was € 290.000 voorzien in het risicoprofiel met een kans van optreden van 50%. Het betreft het risico op verhoging van de plankosten door overleg met Hoogheemraadschap Delfland met betrekking tot de effluentleiding Houtrustweg en het overleg met de partijen van de GOO voor het NHH. De projectrisico’s zijn verlaagd met € 145.000.
Daarnaast wordt er vertraging opgelopen bij het project Spuikwartier. Dit betekent voor dat het tijdelijke ZST een jaar langer blijft staan. Dit heeft gevolgen voor de afspraken met MRP voor de ontwikkeling van de woningen en de maritieme bedrijvigheid. Daarnaast zal het parkeren voor het ZST moeten worden opgelost. Het risicoprofiel wordt verhoogd met € 500.000 met een kans van optreden van 50%.
Per saldo neemt het risicoprofiel toe met € 105.000.

Voor de ontwikkeling van het NHH is een samenwerkingsovereenkomst met Volker Wessels Vastgoed (VWV), de UFA en enkele visserijbedrijven opgesteld. De gebiedsontwikkelingsovereenkomst (GOO) geeft de afspraken tussen de partijen voor een integrale gebiedsontwikkeling voor het Noordelijk Havenhoofd. De herziening van het projectdocument en de grondexploitatie zijn op 6 september 2016 samen met een beeldkwaliteitsplan voor het Noordelijk havenhoofd en bovengenoemde overeenkomsten vastgesteld.

De bouw van blok 4c, blok 6 en blok 7 en 8 is gestart. Eind 2016 is naar verwachting een overeenkomst gesloten met Stebru, de door Bouwfonds IM geselecteerde ontwikkelaar voor blok 5.

Wijzigingen
De gebiedsontwikkelingsovereenkomst is niet in 2016 getekend, de ondertekening is zal nu in februari 2017 plaatsvinden.

*exclusief te realiseren rentekosten

Van de totale kosten is 36,7% gerealiseerd. Van de totale opbrengsten is 40,4% gerealiseerd. De totale realisatie ligt daarmee op 38,2%.

De grondexploitatie heeft een doorlooptijd tot eind 2022. De uitgiftes van de blokken 6, 4c en 7 en 8 zijn gerealiseerd. In 2017 wordt blok 5 uitgegeven indien de huurbeëindiging en huurontbinding van een aantal percelen is afgerond. In 2018 zal blok 4A worden uitgegeven.

Wijzigingen

Geen wijzigingen.

A12-ZONE

Kerngegevens algemeen             Kerngegevens financieel

Datum van gegevens: 1-1-2017 Looptijd: 2005 - 2022
Projectnaam: A12- Zone Omzet: € 121,9 mln.
Projectkenmerk: Grondexploitatie Planrealisatie: 75,9 %
Programma: 15 – Stadsontwikkeling Saldo eindwaarde: € 6,7 mln. NEG Portefeuillehouder: Wijsmuller Risicoprofiel: € 2,2 mln. NEG

Samenvatting wijzigingen

Omschrijving

In 2002 zijn vijf deelplannen en de bijbehorende hoofdplanstructuur afgescheiden van het Samenwerkingsverband Ypenburg en ingebracht in een Haagse grondexploitatie. Het projectdocument A12-zone (RIS 124442) is in 2005 door de raad vastgesteld. De A12-zone is een buitenstedelijk plan, gericht op de ontwikkeling van ca. 1.000 woningen, bedrijventerrein (standaard, hoogwaardig) en kantoorlocaties.

Het gebied bestaat nu uit vier ontwikkellocaties (deelplan 19, 20, 24 en 26) en de hoofdplanstructuur. De totale ontwikkeling is in een vergevorderd stadium. De hoofdplanstructuur is geheel en deelplan 19 is grotendeels gerealiseerd. In deelplan 20 is het zwembad gereed. Ook Deelplan 24 en deelplan 26 zijn deels bebouwd. Op korte termijn zullen de resterende delen van deelplan 19 en deelplan 24 worden gerealiseerd. Hierna zal op de verschillende deelgebieden nader worden ingegaan.

Door de veranderende marktomstandigheden hebben de afgelopen jaren diverse plankaderwijzigingen plaatsgevonden. De belangrijkste zaken zijn het uit exploitatie nemen van deelplan 25 (143.000 m²) bedrijfsterrein, het verkleinen van de kantorenvoorraad in deelplan 26 met 82.000 m² bvo en het omzetten in een alternatief programma in de vorm van leisureprogramma, en het aanpassen van woningbouwprogramma in deelplannen 19 en 20.

Relatie met programmabegroting

Het project is onderdeel van programma 15 Stadsontwikkeling, programmaonderdeel bouwgrondexploitaties. Dit project valt onder het doel: “ontwikkelen van aantrekkelijk wonen, werken, recreëren en bereikbaarheid”.

Relatie met doelen in beleidskaders

• Woonvisie Den Haag 2009-2020: woonsfeer ‘relaxed wonen aan de stadsrand’.
• Leisurenota Den Haag 2005-2010: hierin is de A12-zone de ’potentiele voorkeurslocatie voor leisure voor de langere termijn’.
• Bedrijventerreinen Strategie 2005-2020: typering deelplan 24 als ‘modern bedrijventerrein’
• Haagse Nota Mobiliteit 2010-2020. Hierin wordt het verkeers- en vervoersbeleid voor de periode tot 2020 beschreven, met een doorkijk tot 2030. Met als doel dat de gemeente Den Haag – met de toename van het te verwachten verkeer -  ook in de toekomst goed bereikbaar en leefbaar blijft
• Raadsmededeling 2016.035 (RIS 291524): tijdelijke huisvesting 150 statushouders rondom de plas van reef
• Raadsmededeling 2016.131 (RIS 293919): voortgang huisvesting statushouders: definitieve locatiekeuze voor deelplan 20

Relatie met doelen in projectkaders

In 2005 is het projectdocument A12-zone Ypenburg (RIS 124442) door het college vastgesteld en daarmee de overall grondexploitatie A12 zone operationeel verklaard. Daarbij is de A12-zone onderverdeeld in de volgende deelplannen met genoemd programma:
a) deelplan 19 woningen en voorzieningen
b) deelplan 20 strategische reservelocatie met bestemming bedrijvigheid
c) deelplan 24 bedrijven en twee kantoren
d) deelplan 25 strategische reservelocatie met bestemming bedrijvigheid
e) deelplan 26 kantoren
f) hoofdplanstructuur aanpak ontsluitingswegen van de deelplannen en kruispunten met de
hoofdontsluitingsweg Ypenburg

In 2006 is het projectdocument deelplan 19 vastgesteld. Uitgangspunt bij de ontwikkeling van deelplan 19 was dat dit gebied samen met de aangrenzende stationslocatie de schakel diende te vormen tussen Ypenburg en Leidschenveen. Mede vanwege de nabijheid van het NS station Ypenburg diende deelplan 19 vormgegeven te worden als stedelijke woon- en werkbuurt. De daarbij behorende kenmerken zijn functiemenging, (kleinschalige) publieksgerichte functies, stedelijke levendigheid, een hoge bebouwingsdichtheid en intensief ruimtegebruik. Met het vatstellen van het projectdocument deelplan 19 is ingestemd met de verdere uitwerking van het stedenbouwkundig schetsontwerp uit 2005 en het hierbij behorende programma omvattende de ontwikkeling en realisering van commerciële ruimte, woningbouw, een multifunctioneel voorzieningen centrum ten behoeve van Politie regio Haaglanden en een school voor speciaal basisonderwijs).

Eind 2006 is de Uitgangspuntennota Deelplan 20 A12-zone vastgesteld (RIS142199). Met de vaststelling van deze uitgangspuntennota is de functiewijziging van deelplan 20 naar stedelijk woongebied met hoge dichtheden (circa 500 woningen) en een zwembad geëffectueerd.

Eind 2011 is de partiële herziening projectdocument A12-zone Ypenburg en bijbehorende grondexploitatie vastgesteld (RIS 181916). In dit projectdocument is deelplan 25 (143.404 m² BVO bedrijventerrein) uit exploitatie genomen en in deelplan 26 49.000 m² BVO kantorenprogramma geschrapt. Eind 2012 is de partiële herziening projectdocument deelplan 20 en bijbehorende grondexploitatie vastgesteld. (RIS 255232). Daarbij is het woningaantal teruggebracht naar 240 woningen, in een mix van (sociale en markt) huur en koop waarvan het merendeel grondgebonden is.
Eind 2013 is het programma voor de Fregatsingel (deelplan 19) naar aanleiding van veranderingen in de markt opgenomen in het Kleinschalig Opdrachtgeverschap van de gemeente Den Haag, en daarmee aangepast naar 22 kavels voor woningbouw. (RIS 267843); (RIS 267843);
Eind 2013 zijn de hoofdplanstructuur (gerealiseerde delen) en deelplan 20 (zwembad) gedeeltelijk afgesloten (RIS 269144);
Medio 2015 is het resterende kantorenprogramma van deelplan 26 (33.000 m²-bvo) gewijzigd naar leisure incl. horeca en parkeervoorziening (partiële herziening 30 juni 2015, RIS 284142).
In de eerste helft van 2016 is de projectdocumentherziening deelplan 20 vastgesteld, met daarin 233 woningen, waarvan 100 grondgebonden en 48 gestapeld in kleinschalig opdrachtgeverschap, 70 sociale huur appartementen en 15 woningen die tijdelijk gebruikt worden voor de huisvesting van statushouders.

Wijzigingen
Niet van toepassing.

De A12-zone bestaat uit vijf deelplannen:

Hoofdplanstructuur (ZZ-26)
De Hoofdplanstructuur (ZZ-26) bestaat uit de uitbreiding van de al door BOY aangelegde Ypenburgse Stationsweg en uit bijdragen aan verschillende bijzondere elementen: de onderdoorgang ter hoogte van het NS-station, de aansluiting op de A12 en de geluidsschermen langs de A12 (zuidzijde). Bovendien is het beheer van de gemeentelijke grond in alle deelplannen voor het grootste deel ondergebracht in de hoofdplanstructuur. De uitvoering van de Hoofdplanstructuur wordt in twee fasen uitgevoerd, de eerste fase is met het planten van de bomen in maart 2014 afgerond. De tweede en laatste fase is in 2^e helft van 2014 gestart en begin 2015 afgerond.
De budgetten voor de nog resterende delen zijn ondergebracht bij het resterende deelplan, zodat deelplan Hoofdplanstructuur in 2016 kon worden afgesloten.

Deelplan 19 (ZZ-27)
Het gebied ligt in de A-12 zone achter het stadsdeelkantoor Leidschenveen-Ypenburg. Start bouw van de eerste woningen was in september 2008 en de eerste opleveringen in augustus 2009. Het programma bestaat uit de bouw van 740 woningen waarvan 265 in de sociale sector, 28.000 m² voor Politie, 7.000 m² stadsdeelkantoor, 17.255 m² overige maatschappelijke voorzieningen, 1.800 m² commerciële ruimte. Alle gronden in dit deelplan zijn uitgegeven. Eind 2013 heeft een partiële herziening van het projectdocument inclusief grondexploitatie plaatsgevonden. De Fregatsingel was een van de locaties in de 3^e tranche voor Kleinschalig Opdrachtgeverschap, die in maart 2014 op de markt zijn gekomen. In oktober 2015 zijn alle kavels uitgegeven. De bouw is in volle gang. Oplevering van de laatste 5 kavels is gepland in 2017.

Deelplan 20 (ZZ-28)
Deelplan 20 bestaat uit twee delen: woningbouw en een zwembad. Het zwembad is in 2012 gerealiseerd. In december 2012 heeft de partiële herziening van de grondexploitatie plaatsgevonden. Het woningbouwprogramma is daarbij teruggebracht van 470 naar 239 woningen waarbij de scope van het programma is gewijzigd van het realiseren van voornamelijk een appartementenprogramma, naar de realisatie van grondgebonden woningen. Tussen 2012 en 2014 heeft een ontwikkelcombinatie een ontwikkelingsvisie uitgewerkt. Dit heeft niet geleid tot overeenstemming. Van eind 2014 tot begin 2015 is de haalbaarheid onderzocht om het programma in het kader van kleinschalig opdrachtgeverschap (KO) op de markt te brengen. In april 2015 (RIS 281758) is de raadscommissie geïnformeerd over het KO programma voor 2015. Daarin is deelplan 20 opgenomen. Met de projectdocumentherziening voor deelplan 20 is een nieuwe verkavelingsplan vastgesteld met 233 woningen, waarvan 148 in KO, 15 woningen voor tijdelijke huisvesting van statushouders, 70 sociale huurappartementen en circa 400 m2 BVO bedrijfsruimte. Start verkoop (1^e fase) van de KO-kavels is gepland in 1^e kwartaal 2017.

Deelplan 24 (ZZ-29)
Deelplan 24 bestaat uit drie deelgebieden elk met een specifiek programma. In deelgebied I zijn twee kleinschalige kantoorunits gerealiseerd. Deelgebied II is een toekomstige bedrijvenlocatie. Met een potentiële ontwikkelaar is in 2012 inhoudelijk overeenstemming bereikt over de uitgifte van 15.262 m2 bedrijventerrein in drie fasen. De eerste fase is uitgegeven en gerealiseerd. Fase 2a is in 2014 uitgegeven en in 2015 gerealiseerd. De laatste fasen (2b en 3) zijn in 2015 uitgegeven. Voor deelgebied III is in 2010 op basis van een tender een partij gevonden voor het huren van grond ten behoeve van een tankstation (voor een periode van 20 jaar) met wasstraat. Het benzinestation is gerealiseerd in 2012. In 2016 heeft een extra uitgifte aan de afnemer van de laatste fasen van deelgebied II (naastgelegen hotel Van der Valk) plaatsgevonden. Eind 2016 is dit deelplan financieel afgesloten.

Deelplan 26 (ZZ-31)
In 2011 is het programma voor Deelplan 26 teruggebracht naar 49.000 m² kantoren voor het westelijk deel van het plangebied. Het oostelijk deel waar ook 49.000 m² kantoren was geprogrammeerd is toen bevroren. Van het programma is in 2009 en 2010 totaal 16.000 m²-bvo gerealiseerd in het westelijk deel.

Gezien de ontwikkelingen op de kantorenmarkt en provinciaal beleid voor kantoren voor de regio is ontwikkeling van kantoorprogramma niet meer mogelijk. Er is daarom voor gekozen om het plan en grondexploitatie te herzien om de ontwikkeling van leisure-functies mogelijk te maken. Eind juni 2015 is dit middels een projectdocumentherziening vastgesteld. In december 2016 is de vergunning voor een multiplexbioscoop verleend.

Wijzigingen

De deelplannen Hoofdplanstructuur en Deelplan 24 zijn eind 2016 afgesloten. Afsluiting van deze deelplannen vindt plaats via de besluitvorming van de programmarekening 2016. Zie ook de paragraaf grondbeleid van de programmarekening voor meer informatie.

Het saldo van de grondexploitatie is per 1-1-2017 € 5,95 mln. negatief op contante waarde. Dit saldo is gedekt door de Voorziening Negatieve Plannen.

Wijzigingen (bestuurlijke verschillenverklaring)

De grondexploitatie A-12 zone bestaat uit meerdere deelplannen. ZZ-26 Hoofdplanstructuur en ZZ-29 deelplan 24 zijn afgerond en worden met de Programmarekening 2016 afgesloten. Het saldo van de totale grondexploitatie is € 2.036.000 op Netto Contante Waarde (NCW) verbeterd. Deze verbetering wordt veroorzaakt door:
Bij het afsluiten worden de deelplannen administratief afgewikkeld wat inhoudt dat de Voorziening Negatieve Plannen (VNP) wordt ingezet om het deelplansaldo op nul te zetten. Het deelplansaldo van beide plannen wordt met € 1.860.000 aangezuiverd door de VNP. Deze verbetering is enkel administratief, het betreft een verplaatsing van dekkingsbronnen.
Het afsluiten van deze deelplannen heeft een positief effect van € 122.000. Dit komt, doordat een aantal restant begrotingen en budgetten bij het afsluiten zijn vrij komen te vallen. Uitvoering in de overige deelplannen is gaande. Er hebben een aantal kleine programmatische aanpassing plaatsgevonden wat een effect heeft van € 54.000 positief.

De risico’s op de grondexploitatie worden opgevangen door de Reserve Grondbedrijf. De benodigde omvang van deze risicobuffer wordt jaarlijks bepaald in de Meerjarenprognose Grondexploitaties (MPG).

Het risicoprofiel is per 1-1-2017 bepaald op € 2,2 mln. negatief. De bandbreedte in saldo is gebaseerd op het risicoscenario’s MPG. De bandbreedte ligt tussen de € 6,04 mln. negatief en € 9,50 mln. negatief op eindwaarde per 31-12-2022.

Wijzigingen
Niet van toepassing.

In de raadsvoorstellen Toekomst Samenwerkingsverband Ypenburg (rv 15 d.d. 22 januari 2002) en het raadsvoorstel Afscheidsregeling Rijswijk (rv 266 d.d. 3 december 2002) is de afsplitsing van de A12-zone al kenbaar gemaakt. De afscheidsregeling van Rijswijk heeft door middel van raadsbesluiten in alle gemeenten in december 2002 zijn beslag gekregen. Op 25 maart 2003 is door de colleges van Den Haag en Pijnacker Nootdorp aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties het bereikte bestuurlijke resultaat ten aanzien van de gemeenschappelijke regeling en de boekhoudkundige afsplitsing van de A12 zone gemeld. In het principebesluit van het college van B&W is op 25 november 2003 (DSO/2004.694) ingestemd met de strategische verwerving en afsplitsing van de A12-zone van het Samenwerkingsverband Ypenburg. Dit besluit is door middel van een raadsmededeling (RM 207 RIS111035 d.d. 25 november 2003) aan de gemeenteraad voorgelegd en op 2 maart 2004 formeel bekrachtigd tot besluit. De kern van dit besluit is dat de gemeente. Den Haag alle rechten en plichten van het samenwerkingsverband voor het betreffende gebied overneemt: het betreft feitelijk een afsplitsing en eigen voortzetting van de grondexploitatie van Ypenburg. Het samenwerkingsverband is sindsdien bekend onder de naam Bestuursorgaan Ypenburg (BOY).

Op 20 januari 2005 heeft het college ingestemd met het projectdocument A12 zone en is de grondexploitatie operationeel verklaard. In bovenstaande tabel is aangegeven welke besluitvorming sindsdien heeft plaatsgevonden.

Door de veranderende marktomstandigheden hebben de volgende plankaderwijzigingen plaatsgevonden:

• Het uit exploitatie nemen van deelplan 25 (143.000 m²) bedrijfsterrein, en verkleinen van de kantorenvoorraad in deelplan 26 met 49.000 m2 bvo. (partiële herziening 29 november 2011; RIS 181916);
• Het aanpassen van een woningbouwprogramma (470) met vooral appartementen naar een programma (239) met vooral grondgebonden woningen in deelplan 20 (partiële herziening 11 december 2012; RIS 255232);
• Het aanpassen van het programma voor de Fregatsingel (deelplan 19) ten behoeve van het KO programma. Het woningbouwprogramma is daarbij aangepast van 34 woningen naar 22 kavels. (partiële herziening 19 november 2013 RIS 267843);
• Als onderdeel van de financiële deelafsluiting van 22 grondexploitaties zijn ook de hoofdplanstructuur (gerealiseerde delen) en deelplan 20 (zwembad) gedeeltelijk afgesloten (17 december 2013, RIS 269144);
• Het wijzigen van het resterende kantorenprogramma deelplan 26 (33.000 m²-bvo) naar leisure (10.320 m2 bvo) en parkeerplaatsen (partiële herziening 30 juni 2015, RIS 284142).
• Het aanpassen van het programma voor deelplan 20 naar 233 woningen en circa 400m2 BVO bedrijven in verband met ontwikkeling grotendeels in Kleinschalig opdrachtgeverschap (partiële herziening 19 april 2016, RIS 293916)
• Eind september 2016 is het zogenaamde stap-3 besluit vastgesteld door de gemeenteraad (RIS294964), waarmee voor deelplan 20 een hogere geluidbelasting in combinatie met compenserende maatregelen is vastgesteld.
• Begin 2017 wordt vaststelling van de herziening van het bestemmingsplan deelplan 20 verwacht (medio februari).

Wijzigingen

Niet van toepassing.

*exclusief te verwachten rente

Van de totale kosten is 77,2 % gerealiseerd. Van de totale opbrengsten is 74,4 % gerealiseerd. De totale realisatie ligt daarmee op 75,9 %.

Eind 2014 is het kruispunt bij het zwembad met de Boslaan afgerond. In de eerste helft van 2015 zijn de laatste rekeningen hiervoor betaald. De overige kosten binnen de hoofdplanstructuur gemaakte kosten betreffen werkzaamheden aan de groenvoorziening en plankosten. In deelplan 19 zijn naast plankosten, kosten gemaakt voor zowel het bouwrijp maken van de Fregatsingel als de voorbereidende werkzaamheden voor het woonrijp maken van de Fregatsingel.

Voor deelplan 20 is in 2016 gewerkt aan het onderzoek en afstemming om te komen tot het stap 3 besluit, aan de herziening van het bestemmingsplan en uitwerking van alle kavelpaspoorten en ontwerp openbare ruimte en is gestart met bouwrijp maken. Voor deelplan 26 zitten de kosten in 2016 naast plankosten voor de planontwikkeling van de multiplex-bioscoop, voornamelijk betrekking de werkzaamheden en adviseringskosten voor het bouwrijpmaken en het ontwerp van de openbare ruimte voor de bioscoopontwikkeling. De kosten voor deelplan 24 hielden verband met de laatste gronduitgifte.

Wijzigingen
De totale omzet (kosten en opbrengsten) is gedaald met ruim € 91 mln. Dit is vooral het gevolg van de afsluitingen van ZZ-26 Hoofdplanstructuur (ca.€ 80 mln) en ZZ-29 deelplan 24 (ca. € 11 mln).

Gebiedsontwikkeling Leyweg-Escamplaan (Haga)

Kerngegevens algemeen                  Kerngegevens financieel

Datum van gegevens: 1-1-2017 Looptijd: 2014 - 2022
Projectnaam: GO Leyweg-Escamplaan Omzet: € 59,95 mln.
Projectkenmerk: Grondexploitatie Planrealisatie: 24%
Programma: 15 – Stadsontwikkeling Saldo eindwaarde: € 4,87 mln. NEG
Portefeuillehouder: Wijsmuller Risicoprofiel: € 2,43 mln. NEG

Samenvatting wijzigingen

Omschrijving

Het project betreft de integrale herontwikkeling van het gebied rondom het HagaZiekenhuis tot een woongebied in combinatie met maatschappelijke en commerciële functies. Het gebied wordt begrensd door de Leyweg, Escamplaan, het Florence Nightingale park en de keerlus van tramlijn 6. Het HagaZiekenhuis en Apotheek Haagse Ziekenhuizen nemen de uitbreiding van het medisch cluster zelf ter hand.

Vanaf oktober 2015 is onderhandeld tussen de gemeente, Heijmans en Patrizia Netherlands BV om te komen tot een sluitende business case, waarin de uitgangspunten van het bestemmingsplan Florence Nightingalepark als kader zijn gehanteerd. Dit heeft geleid tot een programma met 620 woningen (een mix van appartementen en grondgebonden woningen, 30% sociale sector). Op 7 juni 2016 heeft het College van B&W ingestemd met het herziene projectdocument, de grondexploitatie en de raamovereenkomst met Heijmans en Patirizia Netherlands BV (RIS294393). De raamovereenkomst is op 8 juni 2016 door de betrokken partijen ondertekend. De Raad heeft op 15 december 2016 (RIS295701) deze grondexploitatie bekrachtigd, samen met alle andere in 2016 door het College vastgestelde grondexploitaties.

Op 15 november 2016 heeft het college ingestemd met het vrijgeven voor inspraak van een verkeersdocument en een “ontwikkelingskader”. Eind januari 2017 zal het ontwikkelingskader als invulling van de Welstandsnota voor de nieuwe ontwikkelingen in dit gebied aan de Raad worden aangeboden ter vaststelling.

In deze vastgestelde grondexploitatie is gekozen voor een integrale ontwikkeling van alle deelgebieden, een openbaar toegankelijke, verdiepte parkeergarage en versnelling van de realisatietermijn ten opzichte van een gefaseerde aanpak zoals opgenomen in de Nota van Uitganspunten.

Relatie met programmabegroting
Het project is onderdeel van “Programma 15 Stadsontwikkeling”. De doelstellingen van het programma 15 zijn het stimuleren van werkgelegenheid, het bieden van ruimte aan alle Hagenaars en een vitalisering van Den Haag.

Relatie met doelen in beleidskaders
2009: Woonvisie 2009-2020: In de woonvisie is de omgeving van het HagaZiekenhuis als kansrijk gebied aangewezen voor appartementenprogramma gericht op ‘empty nesters’ uit zowel de categorie ‘welgesteld’ als ‘middeninkomens’.

Relatie met doelen in projectkaders
Projectdocument gebiedsontwikkeling Leyweg-Escamplaan (2011) / Nota van Uitgangspunten gewijzigde Uitvoeringsstrategie (2014) / herzien projectdocument gebiedsontwikkeling Leyweg-Escamplaan (2016):
Het betreft een relatief extensief gebruikte locatie (voornamelijk parkeren op maaiveld, stedelijke ondergrondse infrastructuur in de vorm van een installatie voor de stadsverwarming en opstallen van het HagaZiekenhuis). Door de beoogde gebiedsontwikkeling transformeert de locatie tot een hoogwaardig intensief georganiseerd stedelijk gebied. Bijkomend aspect is dat op de Leyweg voor de locatie een overstaphalte van openbaar vervoer is aangelegd die zich uitstekend leent voor verdichting.
De locatie biedt aantrekkelijke mogelijkheden voor een ontwikkeling rondom het thema wonen en zorg. Het uitgangspunt in de business case is thans een programma met 620 woningen en ongeveer 2.300 m2 voorzieningen. De gebiedsontwikkeling draagt daarmee bij aan de ontwikkeling van de Leywegzone als centrumgebied voor heel Escamp. Ook wordt met het woningbouwprogramma een belangrijke aanvulling geleverd op de bestaande woningvoorraad. Gelet op de demografische veranderingen (vergrijzing in combinatie met de verwachte groei van de totale bevolking van Den Haag) is er een toenemende behoefte aan gelijkvloerse woningen / nultredenwoningen die (fysiek) goed bereikbaar zijn. Gezien de wens om zo lang mogelijk zelfstandig te blijven wonen, zijn goede service en voorzieningen in het complex, maar vooral in de directe omgeving gewenst. De eventuele noodzakelijke zorg kan dan op een individueel niveau efficiënt en goed geleverd worden. De geplande nieuwbouw rond het ziekenhuis is uitermate geschikt voor mensen die tot op hoge leeftijd zelfstandig willen blijven wonen: comfortabel stedelijk wonen. De voorgestelde eengezinswoningen voorzien in een behoefte van bewoners uit de omliggende wijken die in hun eigen wijk een woon carrière willen opbouwen.

Wijzigingen
Er is geen sprake van wijzigingen ten opzichte van de in 2016 vastgestelde grondexploitatie.

De vastgestelde grondexploitatie 2016 omvat de uitgifte van gronden voor in totaal 620 woningen (een mix van 454 meergezinswoningen en 166 eengezinswoningen, 30% in de sociale huur), 2.300 m2 bvo niet-woningbouwprogramma en een ondergrondse openbare parkeervoorziening met 800 tot 900 parkeerplaatsen.

Om de gronden bouwrijp te kunnen leveren aan de ontwikkelaar zijn gronden verworven, is onder- en bovengronds gesloopt (zusterhuis, oogziekenhuis), is er gesaneerd en zijn er plankosten gemaakt. De voornaamste investering die nog in de bouwrijp maak fase gedaan zal worden is het verleggen van de hogedruk leiding van Delfland. Daarnaast zal –aansluitend op de inrichting van het terrein van het HagaZiekenhuis zelf- de openbare ruimte worden (her)ingericht. De herinrichting van de Escamplaan en de inrichting van het voorplein (zorgplein) zijn hierin de voornaamste ingrepen. Eveneens is voorzien in een kwaliteitsimpuls in het Florence Nightingale Park, om de toenemende gebruiksdruk in het park op te vangen.

Wijzigingen
Er is geen sprake van noemenswaardige wijzigingen ten opzichte van de in 2016 vastgestelde grondexploitatie.

Het saldo van de grondexploitatie is per 1-1-2017 € 4,33 mln. negatief op contante waarde. Dit saldo is gedekt door de Voorziening Negatieve Plannen.

Wijzigingen
Het verschil is € 31.000 negatief als gevolg van faseringseffecten. Dit is een relatief klein effect. Er wordt actief gestuurd op voortgang in het project.

Het risicoprofiel is per 1-1-2017 bepaald op € 2,4 mln. negatief. Het huidige saldo van de grondexploitatie is
€ 4,87 mln. negatief op eindwaarde per 31-12-2022. De bandbreedte in te verwachten saldo op eindwaarde ligt tussen de € 4,7 mln. negatief (positief scenario) en € 10,4 mln. negatief (worst case).

Wijzigingen
De risico’s zijn in totaal met € 0,3 mln. gestegen. Dit nadelig effect ontstaat primair vanuit het risico op lagere grondopbrengsten indien het woningbouwprogramma in deelgebied 3 verlaagd moet worden onder invloed van hindercirkels van de naastgelegen en op te starten geothermie installatie. Daarnaast is het risico op lagere opbrengsten uit de parkeerexploitatie vervallen, als ook een specifiek vertragingsrisico.

2014
Op 4 februari 2014 is de Nota van Uitgangspunten gewijzigde Uitvoeringsstrategie gebiedsontwikkeling Leyweg-Escamplaan in het college van burgemeester en wethouders vastgesteld. In het betreffende collegebesluit is tevens besloten extra middelen toe te voegen aan de Reserve Stedelijke Ontwikkeling ten behoeve van de verwerving van de Kas-In locatie.
12 november 2014 definitieve uitspraak Raad van State m.b.t. bestemmingsplan Florence Nightingale Park (onherroepelijk).

2015
Op basis van de vastgestelde Nota van Uitgangspunten is met Heijmans Vastgoedontwikkeling B.V., als overgebleven partij uit de OCL, een concept ontwikkelovereenkomst voor de realisatie van de eerste fase opgesteld.
Deze is echter nooit vastgesteld omdat op dat moment investeerder Patrizia Netherlands BV interesse toonde waardoor een integrale ontwikkeling weer in beeld kwam. Hiertoe is een intentieovereenkomst gesloten in oktober 2015 tussen gemeente, Heijmans en Patrizia.

2016

Op basis van de intentieovereenkomst is op 8 juni 2016 een raamovereenkomst gesloten met Heijmans en Patrizia. Het college heeft hiertoe op 7 juni 2016 besloten. De grondexploitatie behorende bij het herziene projectdocument is eveneens op 7 juni 2016 vastgesteld.

Van de totale kosten is 35% gerealiseerd. Van de totale opbrengsten is 10% gerealiseerd. De totale realisatie ligt daarmee op 24%.

De 35% gerealiseerde kosten heeft hoofdzakelijk betrekking op verwervingskosten (Kas-In locatie en Oogziekenhuis; € 5,98 mln.) en bouwgrond productiekosten (sloop en bodem; € 3,4 mln.) en plankosten (€ 1,2 mln.). De 10% gerealiseerde opbrengsten heeft hoofdzakelijk betrekking op opbrengsten uit de exploitatie van het tijdelijk maaiveld parkeren. Het gaat t/m 2016 in totaal om € 2,5 mln. (hier staan ook beheerskosten onder de post Overige kosten tegenover). Daarnaast zijn er opbrengsten vanuit gedeelde kosten asbestsanering (0,24 mln.) en bijdragen aan plan/ proceskosten (0,14 mln.).

De resterende 76% omzet gaat het voornamelijk om de volgende kosten (bouwgrondproductie € 5,5 mln., inrichtingskosten openbare ruimte € 11,5 mln., overige kosten € 2,3 mln. en plankosten € 1,5 mln.) en grondopbrengsten (€ 24,5 mln.).

Op hoofdlijnen is de planning als volgt: voorjaar 2017 bouwrijp maken. Voorjaar 2017 start bouw deelgebied 4 en najaar 2017 deelgebied 1. Vervolgens in 2019 start deelgebied 3 (na oplevering van de parkeergarage in deelgebied 1) als ook de bouw van het resterende deel van deelgebied 2. De herinrichting van de Escamplaan dient gereed te zijn op het moment van oplevering van deelgebied 1. De (her)inrichting van de openbare ruimte zal verder gefaseerd plaatsvinden. Afronding van het project wordt in 2022 voorzien.

Wijzigingen
Als gevolg van een bezwaarprocedure tegen één van de twee grote kapvergunningen heeft de planontwikkeling (start bouwrijp maken) een half jaar vertraging opgelopen. De start van het bouwrijp maken is nu voorzien voor januari 2017. Omgevingsvergunningen voor alle bouwplannen zijn inmiddels ingediend en voorbereidende werkzaamheden zijn zo ver mogelijk uitgevoerd. Voor een deel zal deze vertraging naar verwachting worden ingelopen, voor een deel zijn de kosten en opbrengsten binnen de grondexploitatie verder in de tijd gefaseerd. Het effect hiervan op netto contante waarde met € 31.000 relatief beperkt.

GEM VROONDAAL

Kerngegevens algemeen             Kerngegevens financieel

Datum van gegevens: 1-1-2016[3] Looptijd: 2010 - 2030
Projectnaam: GEM Vroondaal Omzet: € 686 mln.
Projectkenmerk: Verbonden partij Planrealisatie: 43,7 %
Programma: 15 – Stadsontwikkeling Saldo eindwaarde: € 0,68 mln. POS
Portefeuillehouder: Wijsmuller Risicoprofiel: niet gewijzigd

Samenvatting wijzigingen

Omschrijving

Op 8 maart 2010 is de publiek-private samenwerking Vroondaal formeel opgericht. Het zijn commanditaire vennootschappen (C.V.’s) met een beherende vennoot (B.V.’s) voor grondexploitatie en de vastgoedexploitatie. De beheer B.V.’s zijn de Grondexploitatiemaatschappij (GEM) en een Vastgoedmaatschappij (VEM). De samenwerking tussen de partijen is aangegaan op 50/50 basis tussen enerzijds gemeente en anderzijds een combinatie van marktpartijen: BPD B.V. en Synchroon B.V.

Het oorspronkelijke plan Vroondaal (2002) omvatte de uitgifte van ca. 970 woningen/kavels in het topsegment. Als gevolg van de economische en financiële crisis is de woningmarkt ingezakt in de jaren na 2008. Daardoor is ook de vraag naar bouwkavels voor de bouw van luxe woningen in het topsegment sterk gedaald. De partijen concludeerden dat verbreding van het woningbouwprogramma noodzakelijk was om enerzijds te kunnen voldoen aan de vraag en anderzijds voldoende afzet te creëren om zodoende de risico’s op de grondexploitatie beter te kunnen beheersen. Deze verbreding in woningbouwcategorieën is verwerkt in de ontwikkelingsvisie Vroondaal Revisited (2011 RIS 180771).

In 2012 heeft de GEM Vroondaal de ontwikkelingsvisie in samenwerking met Gemeente Den Haag verder uitgewerkt in een stedenbouwkundig plan. Op 12 februari 2013 heeft B&W het projectdocument (2013 RIS 256696) inclusief stedenbouwkundigplan, ontwikkelingsstrategie, grondexploitatie e.a. vastgesteld plus nadere randvoorwaarden geformuleerd. Het stedenbouwkundig plan is verwerkt in het nieuwe bestemmingsplan en exploitatieplan Madestein-Vroondaal. Het bestemmingsplan en exploitatieplan zijn op 29 juli 2015 onherroepelijk geworden. In het bestemmingsplan is alleen de hoofdstructuur vastgelegd waardoor de secundaire planstructuur veel flexibeler is voor de toekomstige inrichting. Er wordt een ontwikkeling mogelijk gemaakt van maximaal 2.150 woningen incl. bestaande woningen in het plangebied.

In het najaar van 2015 is, gestart met de bouw van woningen in de eerste fase in Vroondaal Zuid I. De eerste wonigen zijn inmiddels opgeleverd. In 2016 is weer voor 200 kavels in Vroondaal Zuid grond uitgegeven aan verschillende ontwikkelaars. Ook de vraag naar ruime kavels voor individueel opdrachtgeverschap in Vroondaal Noord I, neemt toe. Aflopen jaar zijn daar conform planning 10 kavels afgezet.

De grondexploitatie 2017 wordt in het voorjaar 2017 vastgesteld.

Relatie met programmabegroting
Het project is onderdeel van programma 15 Stadsontwikkeling, programmaonderdeel bouwgrondexploitaties. Dit project valt onder het doel: “ontwikkelen van aantrekkelijk wonen en recreëren”.

Relatie met doelen in beleidskaders
2009: Woonvisie 2009-2020: “een groter aandeel midden- en hogere inkomensgroepen; doelgroep internationals; woonsfeer: exclusief wonen aan de stadsrand”.
2011: Strategische agenda Wonen tot 2014: “de aangepaste programmering rond Vroondaal is een voorbeeld dat wij niet bij de pakken neer zitten, maar dat wij blijven zoeken naar (andere) kansen en mogelijkheden om tot een goede ontwikkeling van dit gebied te komen.”’
2016: aanpassing governancestructuur a.g.v. beleidskader Verbonden Partijen (RIS 294071).

Relatie met doelen in projectkaders
2000: Projectdocument: “Met deze woningen zal een internationaal georiënteerde doelgroep moeten worden aangesproken. Dit uitgangspunt vloeide voort uit de afspraken die de gemeente heeft gemaakt met gemeente Westland, Provincie Zuid-Holland en Stadsgewest Haaglanden in het convenant Westlandse Zoom (definitief 2003). Naast deze programmatische afspraken bevat het convenant afspraken over de realisatie van groen/blauwe projecten”.
2011: Vroondaal Revisited: verbreding van het woningaanbod voor meerdere doelgroepen door het ontwikkelgebied te verdelen in 4 deelgebieden met eigen architectonisch profiel en identiteit. Het woningbouwprogramma is aangepast op de vraag naar kleinere kavels en kleinschalige projectmatige particulier opdrachtgeverschap. Het bestemmingsplan maakt verdichting van het woningbouwprogramma t.o.v. de doelstellingen uit het projectdocument (opgesteld in het jaar 2000) mogelijk.
2013: Projectdocument Vroondaal: “voor een hoogwaardig en groen woonmilieu, dat nog flexibel kan worden ingevuld met diverse woningtypes en verkavelingen”.

Wijzigingen
Niet van toepassing.

De grondexploitatie 2016 gaat uit van het volgende uitgifteprogramma:

(exclusief 49 kavels zelfrealisatie Vroondaal Zuid I en II)

Tot en met het jaar 2014 zijn 178 kavels/woningen verkocht. In het jaar 2015 zijn 126 woningen/kavels verkocht, waarvan het overgrote merendeel in Zuid I. In 2016 wordt de uitgifte van 142 woningen verwacht, welke grotendeels al contractueel zijn vastgelegd. Binnen de vier deelplannen (Noord I, Noord II, Zuid I en Zuid II) wordt vanaf 2017 nog de uitgifte van ca. 1.426 woningen/kavels voorzien. Het totaalprogramma in het plangebied van Vroondaal komt daarmee uit op ca. 1.872 woningen (excl. te handhaven tuinderswoningen en zelfrealisatie door grondeigenaren binnen het plangebied). Hierbij wordt benadrukt dat het een indicatief programma betreft dat afhankelijk van de woningbehoefte qua aantal en verdeling nog kan wijzigen, doch binnen de afgesproken kaders (maximaal 2.150 woningen totaal).

Wijzigingen
Niet van toepassing

De grondexploitatie Vroondaal per 1-1-2016 komt uit op een exploitatieresultaat van € 0,38 mln. positief op contante waarde per 1-1-2016. De eindwaarde is berekend op € 0,68 mln. positief per 31-12-2030.

Wijzigingen
Niet van toepassing.

De Grondexploitatiemaatschappij Vroondaal Beheer B.V. (kortweg: GEM) is verantwoordelijk voor het opstellen van de grondexploitatie inclusief risicoanalyse. De grondexploitatie is bij vaststelling van het nieuwe stedenbouwkundig plan in 2013 door de GEM herzien. Daarbij is het uitgangspunt geweest om een robuuste grondexploitatie op te stellen: een neutraal resultaat en een evenwichtig risicoprofiel. De GEM actualiseert minimaal jaarlijks de grondexploitatie op basis van de nieuwste (markt)inzichten. De grondexploitatie en het jaarplan zullen met ingang van 2017 door de directie, via de stuurgroep ter goedkeuring worden voorgelegd aan de aandeelhouders.

De gemeente is niet alleen deelnemer in de GEM en de VEM, maar fungeert ook als financier voor de GEM Per 1-1-2016 bedraagt de hoofdsom € 120 mln.. Daarnaast staat de gemeente garant voor € 20 mln. ten behoeve van een flexibele kredietfaciliteit bij de BNG. De gemeente loopt in haar rol als financier het risico dat de lening die aan de GEM Vroondaal is verstrekt, niet (helemaal) kan worden afgelost (faillissement).

Dit risico is op diverse manieren afgedekt:
1. In het kader van de Basel III-systematiek dient bij een uitstaande lening een voorziening te worden getroffen voor een (mogelijk) oninbaar deel van de lening.
2. Door de marktpartijen waarmee de gemeente samenwerkt in Vroondaal Ontwikkeling zijn
bankgaranties afgegeven.
3. Aanvullend heeft de gemeente pand- en hypotheekrecht op de gronden gevestigd ter
zekerheidstelling van de lening.

Daarnaast worden de risico’s op de grondexploitatie afgedekt door de Reserve Grondbedrijf. In de geheime bijlage MPG wordt een uitgebreidere omschrijving opgenomen van het risicoprofiel en risicodekking.

Wijzigingen
Niet van toepassing.

Het stedenbouwkundig plan is samen met de GEM en VEM Vroondaal gemaakt inclusief een herziene grondexploitatie en ontwikkelstrategie. De documenten zijn vastgesteld door het college in de vorm van een projectdocument op 12 februari 2013 (RIS 256696). In december 2013 zijn aangepaste samenwerkingsafspraken vastgelegd in een allonge op de Samenwerkingsovereenkomst (SOK) en geaccordeerd door het College (DSO.2013/1732 geheim). Na vaststelling van het projectdocument is het stedenbouwkundig plan vertaald in een bestemmingsplan en exploitatieplan die door de Raad zijn vastgesteld (RIS 269828) op 20 februari 2014. Beide plannen zijn per 29 juli 2015 onherroepelijk, na uitspraak van de Raad van State. Het opstellen van een exploitatieplan is in beginsel verplicht. Op basis van het exploitatieplan is het kostenverhaal volgens een wettelijk vastgestelde methodiek verzekerd. Elk jaar dient het exploitatieplan te worden herzien. Op 30 juni 2016 heeft de Raad de 1^e herziening exploitatieplan vastgesteld. Deze is nog niet onherroepelijk.

In de zomer van 2015 heeft het College ingestemd met de uitwerking en uitvoering van het Landschapspark Madestein door de GEM Vroondaal en de aanleg van de recreatieve fietsroute door het park. De kosten voor deze herinrichting worden gedragen door de gemeente en GEM Vroondaal, die opdrachtgever is voor de uitvoering, maar ook door Haaglanden en Provincie. Het totale budget is tevens taakstellend.

De eerste herziening bestemmingsplan Madestein-Vroondaal betrof een aanpassing voor het verleggen van een hoofdgasleiding en een optimalisatie van het kruispunt Madesteinweg / Madepolderweg. In december 2016 heeft de Raad ermee ingestemd. Het nog op te stellen projectdocument voor de uitvoering van de aanpassing van de Madesteinweg / Madepolderweg wordt eind 1^e kwartaal2017 aangeboden aan het College.

De gemeentelijke grondbank Vroondaal is als gevolg van de gewijzigde verslagleggingsregels BBV aan de grondexploitatieportefeuille toegevoegd bij besluit van 15 december 2016 (RIS295701). Hiervoor was de gemeentelijke grondbank een separate balanspositie.

Te verwachten besluitvorming 2017
Na het onherroepelijk worden van de 1^e herzieningexploitatieplan, dient het exploitatieplan jaarlijks te worden herzien en vastgesteld door de raad. Voor de aanpak van de herprofilering Madesteinweg en Madepolderweg, treedt de Vroondaalop als opdrachtgever. De kosten daarvoor worden o.a. gedekt door cofinanciering vanuit de gemeente (conform projectdocument 2013), GEM Vroondaal en een subsidie vanuit Haaglanden. In de eerste helft van 2017 wordt het College gevraagd te besluiten over het projectdocument herprofilering Madesteinweg, Madepolderweg. Dat betreft het tracé van de weg en de fietspaden plus het engineering en uitvoeringsbudget. Daar hangt tevens een besluit betreffende herziening bestemmingsplan voor het verleggen van een gastransportbuis en de situering van het kruispunt mee samen.

Wijzigingen

De gemeentelijke grondbank Vroondaal is als gevolg van de gewijzigde verslagleggingsregels BBV aan de grondexploitatieportefeuille toegevoegd bij besluit van 15 december 2016 (RIS295701). Hiervoor was de gemeentelijke grondbank een balansproject. Er is nu een separaat Grip rapport opgesteld voor de Grondbank Vroondaal.

*exclusief te realiseren rentekosten

De grondexploitatie 2017 is nog niet vastgesteld. Er zijn geen wijzigingen ten opzichte van de laatste vastgestelde Grip rapportage.

Wijzigingen

Niet van toepassing.

GEM VROONDAAL (gemeentelijke grondbank Vroondaal)

Kerngegevens algemeen             Kerngegevens financieel

Datum van gegevens: 1-1-2017 Looptijd: 2010 - 2025
Projectnaam: Grondbank Vroondaal Omzet: € 100 mln.
Projectkenmerk: Grondexploitatie Planrealisatie: 33 %
Programma: 15 – Stadsontwikkeling Saldo eindwaarde: € 0 mln.
Portefeuillehouder: Wijsmuller Risicoprofiel: n.v.t.

Samenvatting wijzigingen

Omschrijving

De gemeentelijke grondbank Vroondaal is als gevolg van de gewijzigde verslagleggingsregels BBV aan de gemeentelijke grondexploitatieportefeuille toegevoegd bij besluit van 15 december 2016 (RIS295701). Hiervoor was de grondbank een gemeentelijk balansproject. De grondbank blijft een integraal onderdeel van de grondexploitatie GEM Vroondaal.

Achtergrond grondbank.
De gemeenteraad van Den Haag heeft voor de grondexploitatie GEM Vroondaal een financieringslimiet vastgesteld van € 150 mln. (in februari 2013 bij projectdocument verhoogd naar € 160 mln.). Door de lager uitvallende kavelverkoop werd eind 2008 echter duidelijk dat de financieringsbehoefte al snel boven de € 150 mln. uit zou komen. Als oplossing hebben partijen ervoor gekozen om bij de oprichting van de GEM alleen de fiscaal bouwrijpe gronden van deelplan Vroondaal Noord in te brengen. De overige gronden en de daarmee verband houdende kosten blijven vooralsnog bij de gemeente en worden afhankelijk van de realisatieplanning op een later tijdstip ingebracht bij de GEM.

Om de werkwijze van gefaseerde grondinbreng goed te kunnen registreren is een grondbankexploitatie opgezet. De gemeente voert deze exploitatie en treedt op als opdrachtgever.
Het principe van een grondbankexploitatie is dat de hierin opgenomen kosten worden gedekt door de uitnamevergoeding voor de gronden door de GEM. Omdat niet alle kosten (bijvoorbeeld rente of perceeloverstijgende sanering) direct te koppelen zijn aan een perceel, wordt een gemiddelde prijs per vierkante meter berekend. Het exploitatieresultaat van de grondbank dient € 0 te zijn, zodat sturing op het exploitatieresultaat van Vroondaal uitsluitend in de grondexploitatie geschiedt.

Bij elke actualisatie van de grondexploitatie wordt ook de grondbankexploitatie geactualiseerd. De hoogte van de gemiddelde uitnameprijs is immers afhankelijk van wijzigingen zowel in de nominale kosten als in de fasering van te maken kosten en de uitnamemomenten door de GEM. Laatstgenoemden zijn van invloed op de verwachte rentekosten in de grondbank en daarmee op de gemiddelde uitnameprijs.

Zie GEM Vroondaal

Zie GEM Vroondaal

Het saldo van de grondbank dient altijd op €0,- te sluiten. Sturing vindt plaats vanuit de grondexploitatie GEM Vroondaal.

Wijzigingen
Niet van toepassing.

Zie GEM Vroondaal.

Zie GEM Vroondaal.

*exclusief te realiseren rentekosten en inflatie

De gemeentelijke grondbank Vroondaal heeft een totale omzet van ongeveer € 100 miljoen, waarvan ruim € 30 mln. reeds is gerealiseerd. Het grootste deel van de te verwachten omzet bestaat uit verwerving (€ 12 mln.) van gronden en de uitnamevergoeding van GEM Vroondaal (€ 48 mln.). In 2017 en 2018 zal een omvangrijk deel van de fiscaal bouwrijpe gronden in Noord I worden afgenomen door GEM Vroondaal om daar tot realisatie van de ontwikkeling over te gaan (via grondexploitatie GEM Vroondaal).
De looptijd van de grondbank is tot en met 2025.

Wijzigingen

Niet van toepassing.

Rotterdamsebaan (investeringsproject)

Kerngegevens Algemeen                Kerngegevens Financieel

Datum van gegevens: 31-12-2016 Looptijd: 2013 - 2020
Projectnaam: Rotterdamsebaan Investering: € 648,8 mln.
Projectkenmerk: Investeringsproject Planrealisatie: 31,6%
Programma: 13 - Verkeer en Milieu Saldo: n.v.t
Portefeuillehouder: Revis Risicoprofiel: Laag[4]

Samenvatting  wijzigingen

Omschrijving

De Rotterdamsebaan is de nieuwe verbindingsweg tussen het Rijkswegennet vanaf knooppunt Ypenburg (A4/A13) en de Centrale Zone (Binckhorst- Centrum-Scheveningen) van Den Haag. De bereikbaarheid van Den Haag staat onder druk. Momenteel maakt veel verkeer dat Den Haag in- en uit rijdt gebruik van de Utrechtsebaan (A12). Met de komst van de Rotterdamsebaan worden de Utrechtsebaan en andere invalswegen in Den Haag, Rijswijk en Voorburg-West ontlast.
Het realiseren van de Rotterdamsebaan is een intensief, ingrijpend en complex proces. De gemeente Den Haag heeft in 2008 de trekkersrol van Stadsgewest Haaglanden overgenomen. De volgende partijen zijn naast de gemeente Den Haag betrokken:

• Gemeente Leidschendam-Voorburg;
• Gemeente Rijswijk;
• Metropoolregio Den Haag Rotterdam (voormalig Stadsgewest Haaglanden);
• Ministerie van Infrastructuur en Milieu (i.h.k.v. medefinancier);
• Rijkswaterstaat (i.h.k.v. wegbeheerder Rijkswegen).

Relatie met programmabegroting
Programma 13 Verkeer en Milieu: Met het besluit van de gemeenteraad d.d. 27 juni 2013 (RIS258498) ter realisatie van de Rotterdamsebaan is beoogd invulling te geven aan een goed bereikbaar blijvende stad en de economische potentie te faciliteren door middel van nieuwe infrastructuur. Aan duurzaamheid is bijzondere aandacht gegeven.

Relatie met doelen in beleidskaders
De aanleg van de Rotterdamsebaan vraagt om een inrichting en ontwerp dat nauwkeurig is afgestemd op de beoogde functie. De realisatie van de Rotterdamsebaan mag immers niet leiden tot nieuwe knelpunten op de Rijkswegen of het stedelijke wegennet. De volgende zaken zijn daarbij van belang. Allereerst is de Rotterdamsebaan bedoeld ter ontlasting van de Utrechtsebaan en de aansluitende weefvakken. De weg heeft verder een belangrijke functie voor het ontsluiten van de Binckhorst en het stadscentrum en schept daarmee ruimte voor de omvangrijke binnenstedelijke verdichtingsopgave. Ook heeft de Rotterdamsebaan een functie als verbinding van de Centrumring met het Rijkswegennet. Het oostelijk deel van de Centrumring, de Neherkade, heeft al een aanpassing ondergaan om het verkeer van en naar de Rotterdamsebaan te verwerken. Tenslotte heeft de Rotterdamsebaan in de periode na 2020 een functie voor de ontsluiting van de ruimtelijke ontwikkeling in de Vliet-/A4-zone. Om de arbeidsparticipatie van kwetsbare groepen in de samenleving te stimuleren, is tijdens aanbestedingen een zogenaamde Social Return-verplichting meegegeven. De opdrachtnemer heeft in samenspraak met de gemeente een programma opgesteld dat ruimte biedt aan de inzet van in totaal ca. 90 manjaar gedurende de uitvoering van het project.

Relatie met doelen in projectkaders
De Rotterdamsebaan wordt de nieuwe verbindingsweg tussen het Rijkswegennet vanaf knooppunt Ypenburg (A4/A13) en de Centrumring van Den Haag. De Rotterdamsebaan is bedoeld om de Haagse regio beter bereikbaar te maken voor autoverkeer. Automobilisten kunnen na realisatie van de Rotterdamsebaan gebruik maken van een extra verbinding tussen de A4, A13 en het centrum. Dit biedt een goed alternatief voor huidige routes door Leidschendam-Voorburg, Rijswijk of de Utrechtsebaan (A12), waardoor de dreiging van structurele problemen met de bereikbaarheid en leefbaarheid langs de stedelijke doorgangsroutes voor Den Haag en haar buurgemeenten Leidschendam-Voorburg en Rijswijk wordt weggenomen.

Significante wijzigingen
Geen

Het project Rotterdamsebaan bevindt zich sinds de gunning van het hoofdcontract aan de Aannemerscombinatie Rotterdamsebaan (december 2015) in de ‘Uitvoeringsfase’.

Significante wijzigingen
Geen

Conform de huidige inzichten bevindt het project zich binnen het gestelde budget.

Significante wijzigingen

Het uitvoeringsbudget is toegenomen met € 7,9 mln. door toevoeging van indexatie van budgetten zoals ontvangen van de financierende partijen van het project Rotterdamsebaan en het meenemen van extra werkzaamheden (incl. budget) aan de Laan van Delfvliet/toerit 9 van de A4.

Het infrastructuurproject Rotterdamsebaan rapporteert het risicoprofiel gebaseerd op de Financiële haalbaarheid: > 60% = Laag risico, tussen 60% en 50% = Gemiddeld risico, < 50% = Hoog risico.

Significante wijzigingen
Geen

Tabel: Besluitvorming Rotterdamsebaan op hoofdlijnen

Significante wijzigingen
Geen
Wat te verwachten
Geen

Toelichting
In het tweede halfjaar van 2016 zijn er voor het project geen bestuurlijke mijlpalen gepasseerd. De uitvoeringswerkzaamheden zijn in de diverse deelgebieden in volle gang. Er wordt gewerkt aan beide tunneltoeritten (inclusief de start- en ontvangstschacht voor de tunnelboormachine), de verplaatsing van de rijbanen van de Laan van Hoornwijck en de verdiepte bak tussen de Vlietzone en knooppunt Ypenburg. Ook het baanlichaam voor de nieuwe ligging van afrit 9 A4 is aangebracht. In de Binckhorst is de Binckhorstlaan tijdelijk omgelegd t.b.v. het bouwterrein. Ook wordt de Mercuriusweg (tussen Binckhorstlaan en Neherkade) heringericht.

Significante wijzigingen
In de tweede helft van 2016 heeft de aannemerscombinatie Rotterdamsebaan (CRB) de planning nader uitgewerkt. Dit heeft gezorgd voor enkele verschuivingen in de uitvoeringsplanning (naar voren en achteren). Dit heeft geen consequenties voor de uiteindelijk openstellingsdatum van de Rotterdamsebaan voor het verkeer.

[1] De stand van de herziening zoals vastgesteld op 6 september 2016 is in het Halfjaarbericht 2016 opgenomen.
[2] Bij de besluitvorming Spuiforum in 2013 is € 5,4 mln. aan risicoreservering opgenomen in het MPG (RIS 260021_130717). Hiervan is € 1,3 mln. besteed aan het bouwrijpmaken voor het Zuiderstrandtheater zoals verwerkt in de jaarrekening 2014. Bij de besluitvorming Spuikwartier in 2014 is € 3,7 mln. extra beschikbaar gesteld, wat leidde tot een totaal van € 7,8 mln. (RIS 276520). In 2015 is daarvan € 0,7 mln. beschikbaar gesteld als dekking van de derving van opbrengsten van het ZST, zoals verwerk in de jaarrekening 2015. Bij de herziening van de grondexploitatie Spuikwartier in maart 2016 (RIS 292663) is € 2,8 mln. gereserveerd voor het risicoprofiel van de grondexploitatie. Daarmee is de reservering gedaald naar € 4,3 mln.
[3] Dit betreft de laatst vastgestelde grondexploitatie. Deze grondexploitatie wordt éénmaal per jaar herzien.
[4] Het infrastructuurproject Rotterdamsebaan rapporteert het risicoprofiel gebaseerd op de Financiële haalbaarheid > 60% = Laag risico, tussen 60% en 50% = Gemiddeld risico,, < 50% = Hoog risico.