Bedrijfsvoering

Coördinerende portefeuillehouder: P. Krikke

Maatschappelijke opgaven worden steeds ingewikkelder. Ook raken zij onderling meer en meer verweven, en spelen zij steeds vaker op lokaal en regionaal niveau. Ook Hagenaars zijn meer betrokken bij wat er in hun woon- en leefomgeving gebeurt door digitalisering van de publieke dienstverlening, sociale media en vormen van burgerparticipatie. Het belang van Europa neemt steeds meer toe, en dan gaat het ook voor Den Haag om veel meer dan alleen aanbestedingen, staatssteun of markt en overheid. Er hebben ingrijpende verschuivingen plaatsgevonden van de taakverdeling tussen de bestuurslagen. De decentralisaties in het sociaal domein zijn daarvan een belangrijk voorbeeld. Ook is een extra focus gekomen het terugdringen van werkloosheid (o.a. door het zich in Den Haag doen vestigen van bestaande en nieuwe bedrijven, NGO’s).

Daarom wordt veel geinvesteerd in onder meer de juridische kwaliteit van gemeentelijke producten.

1. In 2016 kregen de volgende kwesties extra aandacht:

Organisatie juridische functie

Het openbaar bestuur in Den Haag beweegt mee met allerlei maatschappelijke veranderingen Dit heeft gevolgen voor de juridische functie. De juridische organisatie van de gemeente moet mede daarom meer dan ooit op orde zijn. Er wordt meer dan ooit verwacht van de juridische bestuurskracht van Den Haag, en dat komt niet alleen doordat de wetgevingsmachine van het Rijk op volle toeren draait. De eisen aan het strategisch vermogen, het opleidingsniveau en de vaardigheden van juridisch medewerkers nemen alleen maar toe. Er zijn mede daarom stappen gezet in de bundeling van juridische taken van de diverse diensten naar een centrale afdeling waarin, onder meer, integraal en professioneler geadviseerd kan worden, efficiënter kan worden gewerkt, meer loopbaanperspectief kan ontstaan en het werk diverser van aard wordt. zoals opgenomen in het coalitieakkoord 2014-2018. De bundeling zal in 2017 haar beslag krijgen.

Juridische audits
In 2016 heeft een gemeente brede audit plaatsgevonden met als onderwerp “meldplicht datelekken”. In enkele gevallen heeft dat geleid tot aanbevelingen. De naleving van deze aanbevelingen wordt gemonitord. De resultaten van dat onderzoek worden in 2017 samen met de diensten verwerkt in één auditrapportage.

Europese wet- en regelgeving:

In 2016 is de gewijzigde Aanbestedingswet in werking getreden en hebben de eerder aangenomen Europese aanbestedingsrichtlijnen vanwege het verstrijken van de implementatietermijn rechtstreekse werking gekregen. Eén van de belangrijkste verschillen in de Europese aanbestedingsrichtlijn voor overheidsopdrachten is het verdwijnen van de zogenaamde B-diensten, dat zijn diensten waarvoor een verlicht aanbestedingsregime gold. Deze zijn gedeeltelijk terug te vinden in een nieuwe categorie inzake sociale en specifieke diensten. Tevens dienen inschrijvers op aanbestedingen voortaan het Uniform Europees Aanbestedingsdocument te gebruiken als bewijsmiddel. Ook is er voor concessie een eigen wettelijk kader gekomen en op grond van de gewijzigde Aanbestedingswet het beleid in de Gids Proportionaliteit aangepast. De aanbestedingsmodellen en overeenkomsten op de nieuwe regels zijn aangepast evenals de wijzigingen die voortkomen uit andere wetten waaronder de Wet DBA, Wet Meldplicht Datalekken, Wet Bescherming Persoonsgegevens, Algemene Verordening Gegevensbescherming, Wet Aanpak Schijnconstructies, en de WAADI zijn meegenomen.

De gemeentelijke klachtenregeling is aangepast op onderdelen ten aanzien van de zorg voor een betere communicatie met bedrijven die een klacht indienen.

Privacy
In 2016 is de meldplicht datalekken in werking getreden. Er is een gemeentebreed protocol gemaakt waarbij beveiligingsincidenten centraal kunnen worden afgehandeld. Werkzaamheden zijn in gang gezet om te voldoen aan de Europeesrechtelijke verplichting om een centrale privacyfunctionaris (functionaris gegevensbescherming) aan te stellen. Ook zijn modellen ontwikkeld voor bewerkersovereenkomsten.

Geschillenbeslechting
Goede en efficiënte rechtsbescherming is van groot belang om het vertrouwen in de (lokale) overheid te bevorderen. De Adviescommissie bezwaarschriften is in 2016 is gestart met een nieuwe methode van horen in bezwaarprocedures, vergelijkbaar met de nieuwe zaakbehandeling zoals de Rechtbanken en overige rechterlijke instanties die hanteren. De insteek is om met partijen in gesprek te komen en waar mogelijk conflicten te beslechten en problemen op te lossen. Deze nieuwe manier van werken staat naast het al eerder ingevoerde gebruik van mediationvaardigheden in het werkproces. Ook hier is doel om te komen tot een effectievere behandeling en afhandeling van bezwaren en een grotere klanttevredenheid.

Handhaving

Er zijn ook gemeentebreed stappen gezet naar verbetering en versterking van de handhaving. In dat kader zijn een Handleiding sanctiebevoegdheden 2016 vastgesteld met juridische instructie en modellen van sanctiebesluiten. Ook is er een gemeentebreed Aanwijzingsbesluit toezichthouders vastgesteld en zijn de bevoegdheden van toezichthouders in gemeentelijke regelgeving versterkt. Als een van de eerste gemeenten van Nederland heeft Den Haag de bestuurlijke boete ingevoerd als instrument om op te treden tegen veel voorkomende overlast in de openbare ruimte.

Grote projecten
Belangrijke grote projecten waaraan in 2016 is meegewerkt, zijn onder meer de Gemeenschappelijke verordening nadeelcompensatie, planschadetegemoetkoming en schadevergoeding voor onrechtmatige handelingen Rotterdamsebaan, het leveren van juridische expertise bij het project nieuwbouw Onderwijs- en Cultuurcomplex (OCC), het leveren van juridische expertise bij de subsidiekorting Topinkomens, de invoering van de Omgevingswet, de invoering van de bestuurlijke boete overlastfeiten en het opstarten van een meer omvattend project over bestuursrechtelijke handhaving.

Gemeentelijke regelgeving

Het beleid om de gemeentelijke regelgeving te harmoniseren is voortgezet. Het merendeel van de gemeentelijke subsidienota’s en beleidsregels is omgezet naar uniforme subsidieregelingen, waardoor zij helderder, compacter en completer zijn geworden. De in 2015 vastgestelde Haagse Aanwijzingen voor de regelgeving (RIS ) (afgeleid van de landelijke) worden consequent gehanteerd. Dat komt de vindbaarheid, begrijpelijkheid en kwaliteit ten goede.

Juridische cursussen
In 2016 zijn de inspanningen om de kwaliteit van de juridische functie van de gemeente nog meer te vergroten, voortgezet. Met het interne opleidingsprogramma voor de gemeenteadvocaten, juristen en juridisch medewerkers zijn cursussen georganiseerd om de kennis en kunde op peil te houden.

2. Bezwaar en beroep (bestuursrechtelijk)

In 2016 was het streven om 90% van de bezwaarschriften binnen de wettelijke termijn af te doen. Dat percentage lag in 2016 over de hele gemeente gezien op 94%.

Onderstaande tabel geeft inzicht in de resultaten van de behandeling van bezwaar- en beroepschriften van burgers, mede in relatie tot de aantallen primaire besluiten. De tabel geeft de totaalcijfers 2016 in vergelijking met 2015 en 2014.

* Het totale aantal primaire besluiten verschilt van jaar tot jaar. Een eenduidige verklaring is daarvoor niet te geven. Besluiten op het gebied van burgerzaken zijn hier niet meegeteld; het gaat daar om ruim 600.000 afgegeven documenten (zoals paspoorten en uittreksels uit de BRP) en wijzigingen in de basisregistratie personen, waartegen weinig bezwaarschriften worden ingediend.

Het overgrote deel van de overige besluiten is afkomstig van de Gemeentelijke Belastingdienst
(1.272.842 aanslagen), de Dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheidsprojecten (182.888 uitkeringen) en de Dienst Stadsbeheer (165.239 naheffingsaanslagen parkeren en 180.253 besluiten belanghebbenden parkeervergunningen).

Wat opvalt:

• Een lichte stijging van het aantal primaire besluiten en een aanzienlijke daling van het aantal bezwaarschriften. Deze daling komt doordat er in 2016 ruim 18.600 minder bezwaren zijn binnengekomen bij Gemeentelijke Belasttingdienst omdat er veel convenanten zijn gesloten met woningbouwcooperaties en en de bezwaren zijn afgenomen. Ook komt dit doordat de woningmarkt weer aantrekt waardoor mensen vanwege stijgende huizenprijzen minder snel bezwaar aantekenen tegen de WOZ-waarde.
• Het aantal bezwaarschriften bestaat voor bijna 90% uit bezwaren tegen belastingaanslagen ( 46,9%, 27. 609 en naheffingsaanslagen parkeren/belanghebbenden parkeervergunningen (37,6%,22.125 ).
• Het aantal beroepszaken is aanzienlijk gedaald (1.209) ten opzichte van 2015 (1.715) en 2014(1.374). Dit komt onder meer door een daling van het aantal beroepszaken bij DPZ,67 (314 in 2015), SZW, 764 (859 in 2015) en DSB, 284 (406 in 2015).
• Van het totaal aantal behandelde beroepszaken heeft het grootste deel betrekking op uitkeringen (63%, 764) en parkeren (23,4% 284). De overige 13% hebben betrekking op besluiten van de diensten DPZ, DSO en BSD
• Het aantal zaken dat in beroep gegrond is verklaard, heeft vooral betrekking op uitkeringszaken (68%= 109) en parkeerzaken (25%=41). In hoger beroep hebben de gegrondverklaringen voor het grootste deel betrekking op uitkeringszaken (80%=20).

3. Wob verzoeken en verzoeken Wet dwangsom

In onderstaande tabellen staan de gegevens over aantallen en uitkomsten van verzoeken in het kader van de Wob^[1] en de Wet dwangsom.

Wat opvalt:
Het aantal verzoeken en verbeurde dwangsommen is bij zowel de WOB als de Wet dwangsom flink gedaald. De daling van het aantal Wob-verzoeken vindt zijn oorzaak in het afsluiten van de digitale weg om het veelplegers van Wob-verzoeken moeilijker te maken.

4. Civiele procedures

In onderstaande tabel staan de gegevens over aantallen en uitkomsten van civiele procedures in 2016 in vergelijking met voorgaande jaren. Het aantal procedures is gestegen ten opzichte van 2015 en het aantal verloren zaken gedaald.

De cijfers geven aan dat de kwaliteit van het primaire proces en de procesvertegenwoordiging goed is. Omdat in civiele zaken regelmatig schikkingen plaatsvinden, bevat de tabel hiervoor een aparte kolom.

5. Juridische advisering

Ten behoeve van de interne juridische advisering heeft de gemeente een intern Juridisch Adviesbureau (JAB) dat beschikt over juristen met bestuursrechtelijke, europeesrechtelijke en privaatrechtelijke kennis, onder wie advocaten in gemeentedienst. Daarnaast kent de gemeente twee Juridisch Bestuursadviseurs die zich vooral richten op bestuurlijk gevoelige dossiers. Zoveel mogelijk zaken worden intern afgehandeld.

In de situaties dat toch externe juridische expertise nodig is, bijvoorbeeld omdat die intern niet beschikbaar is, heeft de gemeente twee huisadvocatenkantoren. In enkele gevallen is inschakeling van andere kantoren nodig. Hieronder volgt een overzicht van de verdeling van de zaken tussen het JAB, de twee huisadvocatenkantoren en andere externe advocaten.

De inhuur van het Juridisch Adviesbureau (JAB) is qua aantal zaken (388) gestegen evenals de kosten. Dit vindt onder andere zijn oorzaak in de toegenomen vraag om interne juridische ondersteuning omdat er in minder gevallen externe kantoren worden ingeschakeld.

Het aantal zaken waarin juridische bijstand door (externe) huisadvocaten werd verleend en de totale kosten zijn desondanks aanzienlijk gestegen. Dit is mede te verklaren door een paar grote zaken in 2016 waarvoor de huisadvocaat is ingeschakeld zoals de ontwikkeling van de Rotterdamse Baan, de herontwikkeling van het Spuikwartier en de aandelenoverdracht van ADO.

De kosten van juridische bijstand door andere (externe) kantoren zijn afgenomen ten opzichte van 2015. In één uitzonderlijk geval bedroegen de kosten € 200.000. Ook in 2015 was er een dergelijk geval. Het aantal zaken is iets gestegen. Deze andere (externe) kantoren zijn ingeschakeld in verband met (mogelijke) belangenverstrengeling met andere opdrachtgevers dan wel meer aaanwezige specialistische kennis. Indien men de kosten van de genoemde uitzonderlijke zaken buiten beschouwing laat, zou er sprake zijn van een daling van de kosten ten opzichte van 2015 met 83% (Van € 112.400 naar
€ 18.936).

Bezwaarschriften en beroepschriften met betrekking tot personeelsbesluiten.
In 2016 zijn 109 nieuwe bezwaarschriften, gericht tegen een personeelsbesluit, ontvangen. Dit is een iets hoger aantal dan in 2015 (95 bezwaarschriften), maar een sterke daling ten opzichte van 2014, toen 155 bezwaarschriften zijn ontvangen. Deze toename in 2014 was het gevolg van een groot aantal bezwaarschriften met betrekking tot inpassingsbesluiten naar aanleiding van de nieuwe regeling met betrekking tot het Haags Generiek Functiehuis. In het jaar 2016 was vrijwel geen sprake van reorganisaties of wijziging van regelgeving die vaak leiden tot een toename van bezwaarschriften.
In totaal waren in 2016 130 bezwaarschriften in behandeling (109 + 21 uit 2015), waarvan 99 zijn afgehandeld. 31 bezwaarschriften zijn nog in behandeling. Dit vooral als gevolg van een grote stroom bezwaarschriften in december 2016 in verband met de overname door de gemeente van consultatiebureaumedewerkers van o.a. Jong Florence.

Ruim 80% van de bezwaarschriften is binnen de wettelijke termijn afgehandeld. Overschrijding van de bezwaartermijn was in de meeste gevallen het gevolg van verzoeken om uitstel door de indiener van het bezwaarschrift. Overschrijding van de termijn heeft geleid tot één ingebrekestelling van de gemeente, maar heeft niet geleid tot een schadeclaim. Van deze bezwaarschriften zijn 15 gegrond en 47 ongegrond verklaard; 31 bezwaarschriften zijn door de klager ingetrokken (veelal nadat een nieuw besluit was ontvangen) en 5 bezwaarschriften zijn niet ontvankelijk verklaard.
Beroepschriften.

In 2016 zijn 20 nieuwe beroepschriften ingediend en waren er samen met de nog lopende beroepen in 2015 36 beroepen in behandeling. In 2016 zijn 14 beroepen door de Rechtbank ongegrond verklaard, 1 beroep is gegrond verklaard, 1 beroep is niet ontvankelijk verklaard en 2 beroepen zijn door de appellant ingetrokken. Daarnaast zijn door de Rechtbank 3 verzoeken om een voorlopige voorziening te treffen, afgewezen. 1 verzoek om een voorlopige voorziening te treffen is ingetrokken.
Door de CRvB zijn 2 (hoger)beroepen ongegrond verklaard en is 1 (hoger) beroep gegrond verklaard. Daarnaast heeft de CRvB een verzoek om herziening afgewezen.

[1] Het gaat hier om de Wob-verzoeken die door de directeuren krachtens mandaat en door het college worden afgedaan.